اصطلاحات رایج در ارز دیجیتال

ورود به دنیای ارز دیجیتال می تواند تجربه ای هیجان انگیز و پر از فرصت باشد، اما زبان خاص این حوزه گاهی کاربران را سردرگم می کند. آشنایی با اصطلاحات رایج کریپتو، از مفاهیم پایه بلاکچین گرفته تا استراتژی های معاملاتی پیچیده، به افراد کمک می کند تا با اعتماد به نفس بیشتری در این فضا قدم بردارند و از فرصت ها استفاده کنند.

دنیای ارز دیجیتال، با سرعت سرسام آوری در حال تکامل است و هر روز شاهد ظهور فناوری ها، پلتفرم ها و مفاهیم جدیدی هستیم. این حجم از اطلاعات و واژگان تخصصی می تواند برای تازه واردان، مانند ورود به یک سرزمین ناشناخته با زبانی بیگانه باشد. بسیاری از افراد ممکن است به دلیل عدم درک صحیح این اصطلاحات، از فرصت های سرمایه گذاری مناسب چشم پپوشی کنند یا حتی با تصمیم گیری های نادرست، متحمل ضررهای مالی شوند. حتی کاربران باتجربه تر نیز برای پیگیری آخرین اخبار، تحلیل ها و پروژه های نوظهور، نیازمند یک مرجع جامع و به روز هستند.

این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و واژه نامه کاربردی، به بیش از ۱۰۰ اصطلاح کلیدی و ضروری در دنیای ارز دیجیتال می پردازد. هدف این است که از مفاهیم بنیادین بلاکچین گرفته تا پیچیدگی های دیفای (DeFi)، ان اف تی (NFT) و وب ۳ (Web3)، همه چیز را به زبانی ساده، شفاف و دسته بندی شده توضیح دهد. با مطالعه این راهنما، افراد می توانند دانش لازم برای درک عمیق تر بازار، شرکت در بحث های تخصصی و در نهایت، اتخاذ تصمیمات آگاهانه تر را کسب کنند. این مسیر، از سردرگمی و تردید به سوی شفافیت و تسلط بر این زبان نوین دیجیتال، راهی هموارتر را پیش روی هر علاقه مند به دنیای کریپتو می گذارد.

فهرست مطالب

• ۱. اصطلاحات پایه و مفاهیم بنیادین ارز دیجیتال
• ۲. اصطلاحات مربوط به کیف پول ها و امنیت
• ۳. اصطلاحات مربوط به صرافی ها و معاملات
• ۴. اصطلاحات مربوط به بازار و تریدینگ
• ۵. اصطلاحات مربوط به استخراج (Mining)
• ۶. اصطلاحات جدید و اکوسیستم های نوظهور (DeFi, NFT, Web3)
• ۷. اصطلاحات متفرقه و مهم

۱. اصطلاحات پایه و مفاهیم بنیادین ارز دیجیتال

آشنایی با مفاهیم پایه، نقطه شروع ورود به هر دنیای جدیدی است. دنیای ارزهای دیجیتال نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای درک عمیق تر و همراهی با این انقلاب مالی، لازم است با اصطلاحات بنیادینی که سنگ بنای این اکوسیستم را تشکیل می دهند، آشنا شد. این اصطلاحات، نه تنها به افراد کمک می کنند تا چگونگی کارکرد این فناوری را بفهمند، بلکه ابزاری برای تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری های هوشمندانه در اختیار آن ها قرار می دهند.

۱.۱. اصول بلاکچین و کریپتوکارنسی

Cryptocurrency (کریپتوکارنسی/ارز دیجیتال)

کریپتوکارنسی به نوعی از ارز دیجیتال گفته می شود که از رمزنگاری برای تأمین امنیت تراکنش ها و کنترل ایجاد واحدهای جدید استفاده می کند. برخلاف ارزهای سنتی (فیات) که توسط دولت ها و بانک های مرکزی صادر و کنترل می شوند، اغلب کریپتوکارنسی ها غیرمتمرکز هستند و بر بستر فناوری بلاکچین فعالیت می کنند. بیت کوین اولین و شناخته شده ترین کریپتوکارنسی است که در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و راه را برای هزاران ارز دیجیتال دیگر هموار کرد.

Blockchain (بلاکچین)

بلاکچین یک فناوری دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger Technology) است که تراکنش ها را در بلوک هایی ثبت می کند و سپس این بلوک ها را به صورت زنجیره ای و رمزنگاری شده به یکدیگر متصل می سازد. هر بلوک جدید حاوی یک هش رمزنگاری شده از بلوک قبلی است و همین ویژگی باعث می شود تغییر داده های گذشته عملاً غیرممکن شود. این ساختار، امنیت، شفافیت و عدم تمرکز را برای کل شبکه به ارمغان می آورد و آن را به یکی از نوآوری های مهم عصر دیجیتال تبدیل کرده است.

Decentralized (غیرمتمرکز)

مفهوم غیرمتمرکز بودن به این معنی است که هیچ نهاد، سازمان یا مرجع مرکزی واحدی بر یک سیستم کنترل ندارد. در بستر بلاکچین و ارزهای دیجیتال، تمرکززدایی به این معناست که تصمیم گیری ها و اعتبارسنجی تراکنش ها توسط شبکه ای از شرکت کنندگان انجام می شود، نه یک نقطه کنترل منفرد. این ویژگی، سیستم را در برابر سانسور، حملات و سوءاستفاده های قدرتی مقاوم می سازد و به کاربران امکان کنترل مستقیم بر دارایی ها و داده های خود را می دهد.

Distributed Ledger Technology (DLT) (فناوری دفتر کل توزیع شده)

فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) یک سیستم پایگاه داده است که در آن سوابق تراکنش ها به صورت همزمان در چندین مکان (گره) ذخیره و همگام سازی می شوند. بلاکچین زیرمجموعه ای از DLT است، اما همه DLTها بلاکچین نیستند. مزیت اصلی DLT افزایش شفافیت، امنیت و مقاومت در برابر دستکاری است، زیرا برای تغییر هر رکوردی، باید تغییر در تمام نسخه های توزیع شده تأیید شود.

Node (گره)

در شبکه بلاکچین، هر کامپیوتری که به شبکه متصل است و نسخه ای از دفتر کل را ذخیره می کند، یک گره (Node) نامیده می شود. گره ها مسئول اعتبارسنجی تراکنش ها، حفظ امنیت شبکه و انتشار اطلاعات در سراسر بلاکچین هستند. وجود گره های زیاد و مستقل، به تمرکززدایی و استحکام شبکه کمک شایانی می کند، زیرا در صورت از کار افتادن یک گره، شبکه همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد.

Consensus Mechanism (مکانیسم اجماع)

مکانیسم اجماع مجموعه ای از قوانین و پروتکل هاست که گره ها در یک شبکه بلاکچین برای توافق بر سر وضعیت صحیح دفتر کل و تأیید تراکنش ها از آن پیروی می کنند. این مکانیسم تضمین می کند که حتی در یک محیط غیرمتمرکز، همه شرکت کنندگان به یک واقعیت واحد دست یابند و از حملات احتمالی جلوگیری شود. دو مورد از رایج ترین مکانیسم های اجماع، اثبات کار (Proof of Work – PoW) و اثبات سهام (Proof of Stake – PoS) هستند که در بخش مربوط به استخراج بیشتر توضیح داده خواهند شد.

Block (بلوک)

در بلاکچین، هر بلوک یک بسته ی داده است که شامل مجموعه ای از تراکنش های تأیید شده، زمان ایجاد بلوک، و یک هش رمزنگاری شده از بلوک قبلی است. وقتی یک بلوک پر می شود و توسط مکانیسم اجماع تأیید می شود، به زنجیره بلوک اضافه شده و تبدیل به بخشی دائمی از دفتر کل می شود. این بلوک ها هستند که تاریخچه کامل و تغییرناپذیر تمام تراکنش ها را تشکیل می دهند.

Hash (هش)

هش یک خروجی منحصر به فرد با طول ثابت است که از طریق یک تابع ریاضی (تابع هش) از هر حجم داده ای تولید می شود. در بلاکچین، هش هر بلوک به بلوک بعدی متصل می شود و این پیوند رمزنگاری شده، امنیت زنجیره را تضمین می کند. حتی کوچکترین تغییر در داده های یک بلوک، باعث تغییر کامل هش آن می شود و این امر به راحتی دستکاری را شناسایی می کند.

Transaction (تراکنش)

یک تراکنش در دنیای ارز دیجیتال، انتقال ارزش (مانند کوین یا توکن) از یک آدرس به آدرس دیگر در شبکه بلاکچین است. هر تراکنش شامل اطلاعاتی نظیر آدرس فرستنده، آدرس گیرنده، مقدار ارز ارسالی و کارمزد تراکنش است. پس از تأیید توسط گره ها و قرار گرفتن در یک بلوک، تراکنش به صورت دائمی در بلاکچین ثبت می شود و قابل برگشت نیست.

۱.۲. انواع دارایی های دیجیتال

Coin (کوین)

به ارزهای دیجیتالی گفته می شود که بلاکچین مستقل خود را دارند و معمولاً به عنوان پول یا ذخیره ارزش استفاده می شوند. کوین ها دارایی های بومی یک بلاکچین هستند. بیت کوین (BTC) و اتریوم (ETH) از معروف ترین کوین ها هستند که هر یک بلاکچین مخصوص به خود را دارند و اساس فعالیت های گسترده ای در اکوسیستم ارز دیجیتال را تشکیل می دهند.

Token (توکن)

توکن ها برخلاف کوین ها، بلاکچین مستقل خود را ندارند و بر روی بلاکچین های موجود (مانند اتریوم یا بایننس اسمارت چین) ساخته می شوند. آن ها می توانند نمایانگر دارایی ها، خدمات، حق رأی یا هر چیز دیگری باشند. توکن ها در کاربردهای متنوعی از جمله توکن های کاربردی، اوراق بهادار و حتی توکن های غیرقابل تعویض (NFT) ظاهر می شوند.

• Utility Token (توکن کاربردی): این توکن ها به کاربران امکان دسترسی به یک محصول یا سرویس خاص را در یک اکوسیستم بلاکچینی می دهند. به عنوان مثال، توکن های Filecoin برای پرداخت هزینه ذخیره سازی داده در شبکه Filecoin استفاده می شوند.
• Security Token (توکن اوراق بهادار): توکن های اوراق بهادار، نمایانگر مالکیت یک دارایی دنیای واقعی (مانند سهام یک شرکت، املاک و مستغلات یا درآمدهای آینده) هستند و تحت قوانین اوراق بهادار تنظیم می شوند. آن ها مزایایی مانند تقسیم سود، حق رأی یا سهمی از سود را به دارندگان خود می دهند.
• Stablecoin (استیبل کوین): استیبل کوین ها ارزهای دیجیتالی هستند که ارزش آن ها به یک دارایی باثبات (مانند دلار آمریکا، طلا یا سبدی از ارزها) متصل است تا نوسانات قیمت را کاهش دهند. تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) نمونه های رایجی از استیبل کوین های متصل به دلار هستند که در معاملات کریپتوکارنسی کاربرد فراوانی دارند.
• NFT (توکن غیرقابل تعویض): NFT (Non-Fungible Token) یک نوع خاص از توکن است که ویژگی های منحصربه فرد و غیرقابل تعویض دارد. هر NFT یک اثر هنری دیجیتال، آیتم بازی، موسیقی یا هر شکل دیگری از دارایی دیجیتال را نمایندگی می کند و مالکیت آن را در بلاکچین ثبت می کند. این توکن ها، برخلاف بیت کوین که هر واحد آن با واحد دیگر یکسان است، ارزش منحصربه فرد خود را دارند.

Altcoin (آلت کوین)

اصطلاح آلت کوین به تمام ارزهای دیجیتالی اطلاق می شود که به غیر از بیت کوین هستند. این کلمه ترکیبی از alternative (جایگزین) و coin است. آلت کوین ها تنوع بسیار زیادی دارند و هر کدام سعی می کنند با ارائه ویژگی های جدید، مکانیسم های اجماع متفاوت یا کاربردهای خاص، بهبودهایی نسبت به بیت کوین ایجاد کنند یا نیازهای متفاوتی را برطرف سازند.

Memecoin (میم کوین)

میم کوین ها ارزهای دیجیتالی هستند که اغلب با الهام از شوخی ها، میم های اینترنتی یا شخصیت های فرهنگی محبوب ایجاد می شوند. ارزش آن ها معمولاً بر پایه جامعه کاربری قوی و حمایت اینفلوئنسرها است، نه فناوری یا کاربرد بنیادی. دوج کوین (Dogecoin) و شیبا اینو (Shiba Inu) از معروف ترین میم کوین ها هستند که نوسانات قیمتی بالایی را تجربه کرده اند.

Shitcoin (شیت کوین)

اصطلاح شیت کوین به ارزهای دیجیتالی گفته می شود که ارزش بنیادی کمی دارند یا هیچ ارزش قابل توجهی ندارند، غالباً به دلیل پروژه ضعیف، تیم توسعه دهنده ناکارآمد یا هدفگذاری های غیرواقعی. این اصطلاح اغلب با لحنی تحقیرآمیز به کار می رود و به پروژه هایی اشاره دارد که پتانسیل کلاهبرداری یا سقوط سریع را دارند. سرمایه گذاری در شیت کوین ها ریسک بسیار بالایی دارد و افراد با احتیاط فراوان باید به آن نگاه کنند.

۱.۳. ساختار و پروتکل ها

Whitepaper (وایت پیپر)

وایت پیپر یک سند جامع و رسمی است که توسط تیم توسعه دهنده یک پروژه ارز دیجیتال منتشر می شود. این سند جزئیات فنی، اهداف، فناوری مورد استفاده، مدل اقتصادی، نقشه راه (Roadmap) و تیم سازنده پروژه را توضیح می دهد. وایت پیپر برای سرمایه گذاران و علاقه مندان به عنوان ابزاری برای ارزیابی پتانسیل و جدیت یک پروژه عمل می کند و کمک می کند تا قبل از سرمایه گذاری، تحقیقات لازم را انجام دهند.

Roadmap (رودمپ)

نقشه راه (Roadmap) یک برنامه زمانی است که مراحل توسعه، اهداف و نقاط عطف آتی یک پروژه ارز دیجیتال را نشان می دهد. رودمپ به سرمایه گذاران و جامعه کمک می کند تا در مورد پیشرفت پروژه و برنامه های آینده آن اطلاعات کسب کنند. یک رودمپ شفاف و قابل اجرا، نشانه ای از جدیت و تعهد تیم توسعه دهنده به اهداف خود است.

Mainnet (مین نت) و Testnet (تست نت)

مین نت (Mainnet) به شبکه بلاکچین اصلی و فعال گفته می شود که در آن تراکنش های واقعی با ارزش واقعی انجام می شوند. این شبکه نهایی است که پس از فازهای توسعه و آزمایش، به صورت عمومی عرضه می شود. در مقابل، تست نت (Testnet) یک شبکه آزمایشی است که برای توسعه دهندگان طراحی شده تا بتوانند بدون ریسک از دست دادن دارایی های واقعی، قابلیت ها و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) خود را آزمایش کنند. کوین ها و توکن ها در تست نت هیچ ارزش مالی ندارند و صرفاً برای شبیه سازی و تست به کار می روند.

Fork (فورک/انشعاب)

فورک (Fork) یا انشعاب در بلاکچین، به تغییر یا به روزرسانی در پروتکل شبکه اشاره دارد که می تواند منجر به ایجاد دو شاخه مستقل از بلاکچین اصلی شود. این انشعاب ها به دلیل اختلاف نظر در جامعه توسعه دهندگان یا نیاز به بهبودهای فنی رخ می دهند. فورک ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

• Hard Fork (هارد فورک): یک تغییر اساسی در پروتکل بلاکچین است که با نسخه های قبلی سازگار نیست. به این معنی که گره هایی که نرم افزار خود را به روزرسانی نکرده اند، نمی توانند بلوک های تولید شده توسط گره های به روز شده را تأیید کنند و بالعکس. این امر منجر به ایجاد دو بلاکچین جداگانه می شود. اتریوم کلاسیک که از هارد فورک اتریوم اصلی شکل گرفت، نمونه ای از این نوع انشعاب است.
• Soft Fork (سافت فورک): یک تغییر در پروتکل است که با نسخه های قبلی سازگار است. گره های قدیمی هنوز می توانند بلوک های تولید شده توسط گره های جدید را تأیید کنند، اما بلوک های تولید شده توسط گره های قدیمی توسط گره های جدید تأیید نمی شوند، مگر اینکه از قوانین جدید پیروی کنند. این امر معمولاً منجر به یک بلاکچین واحد با قوانین به روز شده می شود.

Smart Contract (قرارداد هوشمند)

قرارداد هوشمند (Smart Contract) برنامه ای خوداجرا است که بر روی بلاکچین ذخیره می شود. شرایط قرارداد مستقیماً در کد نوشته شده و در صورت برآورده شدن شرایط از پیش تعیین شده، به طور خودکار اجرا می شود. این قراردادها شفاف، تغییرناپذیر و غیرمتمرکز هستند و نیاز به واسطه را از بین می برند. اتریوم پیشگام در زمینه قراردادهای هوشمند بود و کاربردهای فراوانی در دیفای و ان اف تی پیدا کرده است.

DApp (برنامه غیرمتمرکز)

DApp (Decentralized Application) یا برنامه غیرمتمرکز، نرم افزاری است که بر روی یک شبکه بلاکچین غیرمتمرکز اجرا می شود و از قراردادهای هوشمند بهره می برد. برخلاف برنامه های سنتی که توسط یک نهاد مرکزی کنترل می شوند، DAppها نیازی به واسطه ندارند و داده ها در سراسر شبکه توزیع می شوند. این امر شفافیت و مقاومت در برابر سانسور را افزایش می دهد. صرافی های غیرمتمرکز (DEX) و پلتفرم های وام دهی از جمله رایج ترین انواع DAppها هستند.

۲. اصطلاحات مربوط به کیف پول ها و امنیت

حفاظت از دارایی های دیجیتال در دنیای ارز دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است. کیف پول ها نقش حیاتی در این زمینه ایفا می کنند و آشنایی با انواع آن ها و اصطلاحات امنیتی مرتبط، برای هر فردی که وارد این حوزه می شود، ضروری است. تجربه نشان داده است که سهل انگاری در این بخش می تواند به از دست رفتن سرمایه منجر شود.

Wallet (کیف پول)

کیف پول (Wallet) ارز دیجیتال یک برنامه نرم افزاری یا دستگاه فیزیکی است که به کاربران امکان مدیریت، ذخیره، ارسال و دریافت ارزهای دیجیتال را می دهد. در واقع، کیف پول ها خود ارزها را ذخیره نمی کنند، بلکه کلیدهای خصوصی (Private Keys) را نگهداری می کنند که دسترسی به دارایی های شما در بلاکچین را فراهم می آورد. انواع مختلفی از کیف پول ها برای نیازهای متفاوت طراحی شده اند.

Hot Wallet (کیف پول گرم)

کیف پول گرم (Hot Wallet) به هر کیف پولی گفته می شود که به اینترنت متصل است. این اتصال، امکان دسترسی سریع و آسان به دارایی ها را فراهم می کند، اما در عین حال، ریسک های امنیتی بالاتری نیز دارد. کیف پول های صرافی، کیف پول های موبایل و افزونه های مرورگر از جمله هات والت ها محسوب می شوند. برای مقادیر کمتری از ارز دیجیتال که به طور مداوم معامله می شوند، هات والت ها کاربردی هستند، اما برای ذخیره مقادیر زیاد، کمتر توصیه می شوند.

Cold Wallet (کیف پول سرد)

کیف پول سرد (Cold Wallet) به کیف پول هایی اطلاق می شود که به اینترنت متصل نیستند و به همین دلیل امنیت بسیار بالاتری برای ذخیره سازی بلندمدت دارایی ها ارائه می دهند. این نوع کیف پول ها، کلیدهای خصوصی را به صورت آفلاین نگهداری می کنند و آن ها را در برابر حملات سایبری ایمن می سازند. کیف پول های سخت افزاری و کاغذی از رایج ترین انواع کلد والت ها به شمار می روند.

Hardware Wallet (کیف پول سخت افزاری)

کیف پول سخت افزاری یک دستگاه فیزیکی و شبیه به یک فلش مموری است که کلیدهای خصوصی ارزهای دیجیتال را به صورت آفلاین ذخیره می کند. این دستگاه ها با ایجاد یک لایه امنیتی فیزیکی، تراکنش ها را روی خود دستگاه تأیید می کنند و حتی اگر کامپیوتر متصل به آن آلوده به بدافزار باشد، کلیدهای خصوصی ایمن می مانند. Ledger و Trezor از شناخته شده ترین برندهای کیف پول سخت افزاری هستند که امنیت بالایی را برای سرمایه های کاربران فراهم می آورند.

Software Wallet (کیف پول نرم افزاری)

کیف پول نرم افزاری برنامه ای است که روی کامپیوتر (دسکتاپ)، گوشی موبایل یا به عنوان افزونه مرورگر نصب می شود. این کیف پول ها به دلیل اتصال به اینترنت، در دسته هات والت ها قرار می گیرند. استفاده از آن ها بسیار راحت است، اما امنیتشان به امنیت دستگاهی که روی آن نصب شده اند، بستگی دارد. متامسک و تراست ولت از نمونه های پرکاربرد کیف پول های نرم افزاری هستند.

Paper Wallet (کیف پول کاغذی)

کیف پول کاغذی شامل یک قطعه کاغذ است که کلید عمومی و کلید خصوصی به صورت QR کد روی آن چاپ شده اند. این کلیدها کاملاً آفلاین تولید می شوند و به همین دلیل امنیت بالایی دارند. با این حال، آسیب پذیری هایی مانند گم شدن، دزدیده شدن یا آسیب فیزیکی به کاغذ، استفاده از آن ها را با ریسک همراه می سازد و برای مبتدیان کمتر توصیه می شود. این روش ذخیره سازی دارایی ها به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.

Custodial Wallet (کیف پول حضانتی) و Non-Custodial Wallet (کیف پول غیرحضانتی)

در یک کیف پول حضانتی (Custodial Wallet)، یک نهاد ثالث (مانند صرافی) مسئولیت نگهداری کلیدهای خصوصی کاربر را بر عهده می گیرد. این امر سادگی بیشتری برای کاربر فراهم می کند، اما به معنای اعتماد به آن نهاد برای امنیت دارایی هاست.
در مقابل، کیف پول غیرحضانتی (Non-Custodial Wallet) کنترل کامل کلیدهای خصوصی و در نتیجه دارایی ها را به خود کاربر می دهد. این نوع کیف پول امنیت بالاتری دارد، اما مسئولیت حفاظت از کلیدها و عبارت بازیابی (Seed Phrase) به طور کامل بر عهده کاربر است. تجربه کاربران نشان می دهد نه کلید تو، نه ارز تو شعار اصلی این فضا است و بر اهمیت این تفاوت تأکید می کند.

Public Key (کلید عمومی)

کلید عمومی (Public Key) شبیه به شماره حساب بانکی عمل می کند و به عنوان آدرس دریافت کننده ارز دیجیتال به اشتراک گذاشته می شود. هر کسی می تواند این کلید را داشته باشد و برای ارسال ارز به آن استفاده کند، اما هیچ کس نمی تواند از طریق کلید عمومی به دارایی های شما دسترسی پیدا کند.

Private Key (کلید خصوصی)

کلید خصوصی (Private Key) رمز عبور نهایی و محرمانه ای است که به دارایی های دیجیتال شما در بلاکچین دسترسی می دهد. این کلید مانند رمز عبور حساب بانکی است و باید به شدت محرمانه نگهداری شود. هرگز نباید کلید خصوصی خود را با کسی به اشتراک بگذارید، زیرا افشای آن به معنای از دست دادن کامل دارایی هاست. حفاظت از کلید خصوصی، سنگ بنای امنیت در دنیای کریپتو محسوب می شود.

«حفظ و نگهداری کلید خصوصی و عبارت بازیابی، مهم ترین مسئولیت هر سرمایه گذار در ارز دیجیتال است؛ سهل انگاری در این مورد می تواند به از دست رفتن غیرقابل برگشت سرمایه منجر شود.»

Seed Phrase / Recovery Phrase (عبارت بازیابی/سید فریز)

عبارت بازیابی (Seed Phrase) یا سید فریز، مجموعه ای از ۱۲ تا ۲۴ کلمه تصادفی است که در زمان ایجاد کیف پول غیرحضانتی به کاربر داده می شود. این عبارت، کلید اصلی برای بازیابی دسترسی به کیف پول شما در صورت گم شدن، خرابی دستگاه یا فراموشی رمز عبور است. نگهداری ایمن و آفلاین از سید فریز، حیاتی ترین اقدام امنیتی در این فضا محسوب می شود و باید آن را مانند گنجینه ای ارزشمند محافظت کرد.

Multi-signature (چند امضایی)

کیف پول چند امضایی (Multi-signature) نوعی کیف پول است که برای تأیید یک تراکنش، نیاز به چندین کلید خصوصی دارد. به عنوان مثال، یک کیف پول ۳ از ۵ (3-of-5) به این معنی است که برای انجام تراکنش، حداقل سه نفر از پنج دارنده کلید خصوصی باید آن را تأیید کنند. این ویژگی، امنیت را به شکل قابل توجهی افزایش می دهد و معمولاً برای سازمان ها یا برای حفاظت از دارایی های بزرگ استفاده می شود.

2FA (احراز هویت دوعاملی)

احراز هویت دوعاملی (2FA) یک لایه امنیتی اضافی است که برای محافظت از حساب های کاربری در صرافی ها و کیف پول ها استفاده می شود. علاوه بر رمز عبور، کاربر باید یک کد تأیید دیگر را نیز وارد کند که معمولاً از طریق یک اپلیکیشن (مانند Google Authenticator)، پیامک یا ایمیل دریافت می شود. فعال سازی 2FA به شدت توصیه می شود تا حتی در صورت لو رفتن رمز عبور، حساب کاربری ایمن بماند.

۳. اصطلاحات مربوط به صرافی ها و معاملات

صرافی های ارز دیجیتال پلتفرم هایی هستند که امکان خرید و فروش، و تبدیل ارزهای دیجیتال را فراهم می کنند. درک اصطلاحات مربوط به صرافی ها و معاملات، کلید موفقیت در انجام مبادلات و مدیریت دارایی هاست. از انواع سفارشات گرفته تا مفهوم نقدینگی، هر واژه ای در اینجا می تواند بر تجربه معاملاتی تأثیر بگذارد.

Exchange (صرافی)

صرافی (Exchange) ارز دیجیتال یک پلتفرم آنلاین است که به کاربران امکان می دهد ارزهای دیجیتال را با ارزهای فیات (مانند دلار یا ریال) یا با سایر ارزهای دیجیتال معامله کنند. صرافی ها نقش واسطه را بین خریداران و فروشندگان ایفا کرده و معمولاً در ازای هر معامله، کارمزدی دریافت می کنند. صرافی ها به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می شوند.

CEX (صرافی متمرکز) و DEX (صرافی غیرمتمرکز)

صرافی متمرکز (CEX – Centralized Exchange) توسط یک شرکت اداره می شود و کنترل کامل بر وجوه کاربران و دفتر سفارشات را در اختیار دارد. این صرافی ها معمولاً رابط کاربری ساده ای دارند، نقدینگی بالاتری ارائه می دهند و خدمات مشتری ارائه می دهند، اما کاربران برای انجام معاملات باید به آن ها اعتماد کنند.
در مقابل، صرافی غیرمتمرکز (DEX – Decentralized Exchange) بر بستر بلاکچین ساخته شده و به کاربران امکان می دهد مستقیماً با یکدیگر معامله کنند، بدون اینکه وجوه خود را به یک نهاد مرکزی بسپارند. DEXها امنیت و حریم خصوصی بیشتری ارائه می دهند، اما ممکن است رابط کاربری پیچیده تر و نقدینگی کمتری داشته باشند.

ویژگی	صرافی متمرکز (CEX)	صرافی غیرمتمرکز (DEX)
کنترل وجوه	توسط صرافی نگهداری می شود (حضانتی)	توسط کاربر نگهداری می شود (غیرحضانتی)
احراز هویت (KYC)	اغلب الزامی است	معمولاً الزامی نیست
امنیت	آسیب پذیر در برابر هک های مرکزی	مقاوم تر در برابر هک های مرکزی، اما کاربر مسئول امنیت کلیدهاست
سرعت تراکنش	بالاتر	متغیر، وابسته به بلاکچین
نقدینگی	معمولاً بالاتر	معمولاً پایین تر
رابط کاربری	ساده تر و کاربرپسندتر	پیچیده تر برای کاربران تازه کار

Trading Pair (جفت ارز معاملاتی)

جفت ارز معاملاتی (Trading Pair) نمایانگر دو ارز دیجیتال یا یک ارز دیجیتال و یک ارز فیات است که می توانند در یک صرافی با یکدیگر معامله شوند. به عنوان مثال، BTC/USDT به این معنی است که بیت کوین در برابر تتر معامله می شود، و ETH/BTC یعنی اتریوم در برابر بیت کوین. جفت ارزها قیمت نسبی یک دارایی را نسبت به دیگری مشخص می کنند.

Spot Trading (معاملات اسپات)

معاملات اسپات (Spot Trading) به خرید و فروش فوری ارزهای دیجیتال با قیمت لحظه ای بازار اشاره دارد. در این نوع معامله، کاربر دارایی را خریداری کرده و بلافاصله مالک آن می شود. هدف از معاملات اسپات، کسب سود از نوسانات قیمت دارایی در کوتاه مدت یا بلندمدت با نگهداری مستقیم دارایی است.

Order Book (دفتر سفارشات)

دفتر سفارشات (Order Book) لیستی از تمام سفارشات خرید و فروش (Limit Orders) فعال برای یک جفت ارز معاملاتی خاص در یک صرافی است. این دفتر به تریدرها نشان می دهد که در چه قیمت هایی و با چه حجم هایی خریداران (Bid) و فروشندگان (Ask) حاضر به معامله هستند. تحلیل دفتر سفارشات می تواند دیدی از عمق بازار و سطوح حمایت و مقاومت ارائه دهد.

Market Order (سفارش بازار)

سفارش بازار (Market Order) دستوری است برای خرید یا فروش فوری یک ارز دیجیتال با بهترین قیمت موجود در بازار در لحظه ثبت سفارش. این نوع سفارش برای سرعت بخشیدن به معامله مفید است، اما ممکن است قیمت نهایی کمی با قیمت مورد انتظار کاربر متفاوت باشد، به خصوص در بازارهای با نقدینگی پایین.

Limit Order (سفارش لیمیت)

سفارش لیمیت (Limit Order) دستوری است برای خرید یا فروش یک ارز دیجیتال در یک قیمت مشخص یا بهتر از آن. کاربر قیمت مورد نظر خود را تعیین می کند و سفارش تنها زمانی اجرا می شود که بازار به آن قیمت یا قیمت بهتری برسد. این نوع سفارش به تریدرها امکان می دهد تا کنترل بیشتری بر قیمت ورود یا خروج از معامله داشته باشند و از نوسانات ناگهانی قیمت محافظت شوند.

Stop Order (سفارش استاپ)

سفارش استاپ (Stop Order) دستوری است برای خرید یا فروش یک ارز دیجیتال پس از رسیدن قیمت به یک سطح مشخص (قیمت استاپ). این سفارش معمولاً برای محدود کردن ضرر یا حفاظت از سود استفاده می شود. به عنوان مثال، اگر یک تریدر ارزی را خریده باشد و قیمت آن شروع به کاهش کند، می تواند یک سفارش استاپ فروش در قیمتی پایین تر از قیمت خرید خود قرار دهد تا در صورت سقوط بیشتر، از ضرر جلوگیری کند.

Trading Volume (حجم معاملات)

حجم معاملات (Trading Volume) به مقدار کل یک ارز دیجیتال گفته می شود که در یک دوره زمانی مشخص در یک صرافی معامله شده است. حجم بالای معاملات نشان دهنده علاقه و فعالیت زیاد در بازار برای آن دارایی است و می تواند به عنوان یک شاخص مهم برای تحلیل گران فنی مورد استفاده قرار گیرد. حجم پایین معمولاً نشان دهنده نقدینگی کم و علاقه کمتر سرمایه گذاران است.

Trading Fees (کارمزد معاملات)

کارمزد معاملات (Trading Fees) هزینه ای است که صرافی ها برای انجام هر تراکنش خرید یا فروش از کاربران دریافت می کنند. این کارمزدها می توانند به صورت درصدی از حجم معامله، یا یک مبلغ ثابت باشند و بسته به نوع صرافی و حجم معاملات کاربر متفاوت است. کارمزدهای بالا می توانند سود تریدرها، به ویژه تریدرهای فعال با حجم بالا، را به شدت کاهش دهند و باید هنگام انتخاب صرافی به آن ها توجه کرد.

KYC (احراز هویت مشتری)

KYC (Know Your Customer) یا احراز هویت مشتری، مجموعه ای از فرآیندهایی است که صرافی های متمرکز و نهادهای مالی برای تأیید هویت کاربران خود انجام می دهند. این شامل جمع آوری اطلاعات شخصی، مدارک شناسایی و گاهی اوقات تأیید آدرس است. هدف KYC مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم است، اما ممکن است حریم خصوصی برخی کاربران را کاهش دهد.

Deposit (واریز) و Withdrawal (برداشت)

واریز (Deposit) به فرآیند انتقال ارز دیجیتال یا ارز فیات به حساب کاربری در یک صرافی گفته می شود. این عملیات اولین قدم برای شروع معامله است.
برداشت (Withdrawal) به فرآیند انتقال ارز دیجیتال یا فیات از حساب صرافی به یک کیف پول خارجی یا حساب بانکی اشاره دارد. در هر دو حالت، کاربر باید به آدرس های صحیح و شبکه های مناسب توجه کند تا از گم شدن وجوه جلوگیری شود. اشتباه در وارد کردن آدرس می تواند منجر به از دست رفتن دائمی دارایی شود.

Liquidity (نقدینگی)

نقدینگی (Liquidity) به میزان آسانی گفته می شود که یک ارز دیجیتال را می توان بدون تأثیر قابل توجه بر قیمت آن، خرید و فروش کرد. یک بازار با نقدینگی بالا به این معنی است که تعداد زیادی خریدار و فروشنده وجود دارند و معاملات می توانند به سرعت و با کمترین نوسان قیمت انجام شوند. نقدینگی پایین می تواند منجر به لغزش قیمت (Slippage) و دشواری در اجرای سفارشات بزرگ شود.

Slippage (لغزش قیمت)

لغزش قیمت (Slippage) به تفاوت بین قیمت مورد انتظار یک معامله و قیمت واقعی که معامله با آن انجام می شود، اشاره دارد. این پدیده معمولاً در بازارهای با نقدینگی پایین یا در زمان نوسانات شدید قیمت رخ می دهد، به خصوص هنگام انجام سفارشات بازار بزرگ. لغزش قیمت می تواند به ضرر تریدر باشد، زیرا معامله با قیمتی بدتر از آنچه انتظار می رفت، انجام می شود. تریدرها معمولاً یک درصد مشخص از لغزش مجاز را در تنظیمات سفارش خود تعیین می کنند.

۴. اصطلاحات مربوط به بازار و تریدینگ

ورود به دنیای تریدینگ ارزهای دیجیتال، نیازمند درک عمیق از پویایی های بازار و اصطلاحاتی است که حالات روانی و روند حرکتی قیمت ها را توصیف می کنند. این اصطلاحات به سرمایه گذاران کمک می کنند تا احساسات بازار را بخوانند، استراتژی های خود را تنظیم کنند و از دام های احتمالی دوری جویند.

Bull Market (بازار صعودی/گاوی) و Bear Market (بازار نزولی/خرسی)

بازار صعودی (Bull Market) یا بازار گاوی به دوره ای اطلاق می شود که قیمت ارزهای دیجیتال به طور کلی در حال افزایش است. در این دوره، خوش بینی و اعتماد سرمایه گذاران بالاست و اغلب شاهد جذب سرمایه گذاران جدید هستیم.
در مقابل، بازار نزولی (Bear Market) یا بازار خرسی، دوره ای است که قیمت ارزهای دیجیتال به طور کلی در حال کاهش است. در این شرایط، ترس و بدبینی بر بازار حاکم است و بسیاری از سرمایه گذاران تمایل به فروش دارایی های خود دارند. اصطلاحات گاو و خرس از نحوه حمله این حیوانات الهام گرفته شده اند؛ گاو با شاخ هایش به سمت بالا حمله می کند و خرس با پنجه هایش به سمت پایین.

Volatility (نوسان)

نوسان (Volatility) به میزان و سرعت تغییرات قیمت یک ارز دیجیتال در یک دوره زمانی مشخص اشاره دارد. بازارهای ارز دیجیتال به طور کلی نوسان بالایی دارند، به این معنی که قیمت ها می توانند در مدت زمان کوتاهی به شدت بالا یا پایین بروند. نوسان بالا فرصت های سودآوری بیشتری برای تریدرها ایجاد می کند، اما در عین حال ریسک از دست دادن سرمایه را نیز افزایش می دهد.

ATH (All-Time High) و ATL (All-Time Low)

ATH (All-Time High) به بالاترین قیمت تاریخی اشاره دارد که یک ارز دیجیتال تا به حال تجربه کرده است. رسیدن به ATH معمولاً با هیجان و افزایش توجه به آن دارایی همراه است.
ATL (All-Time Low) نیز به پایین ترین قیمت تاریخی اشاره دارد که یک ارز دیجیتال تا به حال به آن رسیده است. ATL اغلب نشان دهنده ضعف بازار یا مشکلات خاص پروژه است.

HODL (هودل)

HODL یک اصطلاح رایج در جامعه ارز دیجیتال است که به معنای نگهداری بلندمدت دارایی های دیجیتال، صرف نظر از نوسانات بازار، است. این کلمه از یک اشتباه املایی hold (نگه داشتن) در یک انجمن بیت کوین نشأت گرفت و به معنای Hold On for Dear Life (با تمام وجود نگهداری کن) تعبیر شد. استراتژی هودل برای سرمایه گذارانی است که به پتانسیل بلندمدت ارز دیجیتال خود ایمان دارند.

FUD (ترس، عدم قطعیت، شک) و FOMO (ترس از دست دادن)

FUD (Fear, Uncertainty, and Doubt) به ترس، عدم قطعیت و شک اشاره دارد که از طریق اخبار منفی، شایعات یا اطلاعات گمراه کننده در بازار منتشر می شود. FUD می تواند باعث وحشت زدگی سرمایه گذاران و فروش دارایی هایشان شود.
FOMO (Fear Of Missing Out) به ترس از دست دادن فرصت اشاره دارد. زمانی رخ می دهد که قیمت یک ارز دیجیتال به سرعت در حال افزایش است و افراد از ترس اینکه از سود جا بمانند، با عجله و بدون تحقیق کافی اقدام به خرید می کنند. هر دو پدیده FUD و FOMO ریشه در روانشناسی بازار دارند و می توانند منجر به تصمیمات احساسی و پرخطر شوند.

DYOR (Do Your Own Research) (خودت تحقیق کن)

DYOR (Do Your Own Research) یک توصیه بسیار مهم و شعار اصلی در جامعه ارز دیجیتال است. این اصطلاح به افراد گوشزد می کند که قبل از هرگونه سرمایه گذاری، خودشان به طور کامل تحقیق و بررسی کنند و به توصیه ها یا شایعات دیگران کورکورانه اعتماد نکنند. انجام تحقیق شخصی شامل مطالعه وایت پیپر، تیم پروژه، نقشه راه، فناوری و جامعه آن است.

Whale (نهنگ)

نهنگ (Whale) به افراد یا نهادهایی گفته می شود که مقدار بسیار زیادی از یک ارز دیجیتال خاص را در اختیار دارند. حجم بالای دارایی آن ها به حدی است که خرید و فروش هایشان می تواند تأثیر قابل توجهی بر قیمت بازار بگذارد. حرکات نهنگ ها اغلب توسط تحلیل گران بازار رصد می شود تا از روندهای احتمالی باخبر شوند. گاهی یک نهنگ می تواند با فروش های بزرگ، بازار را به سمت نزول سوق دهد و با خرید های انبوه، روند صعودی ایجاد کند.

Pump and Dump (پامپ و دامپ)

پامپ و دامپ (Pump and Dump) یک طرح کلاهبرداری است که در آن گروهی از افراد با تبلیغات دروغین و هیجانی، قیمت یک ارز دیجیتال کم شناخته شده را به طور مصنوعی بالا می برند (پامپ). پس از جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش قیمت، همان گروه ناگهان دارایی های خود را با سود بالا می فروشند (دامپ) و باعث سقوط شدید قیمت و ضرر و زیان سایر سرمایه گذاران می شوند. شناسایی و اجتناب از این طرح ها نیازمند هوشیاری و DYOR است.

To the Moon / Mooning (به سمت ماه)

To the Moon یا Mooning عبارتی است که در جامعه کریپتو برای توصیف افزایش شدید و سریع قیمت یک ارز دیجیتال استفاده می شود. این اصطلاح نشان دهنده خوش بینی فوق العاده ای است که سرمایه گذاران انتظار دارند قیمت دارایی شان به سطوح بسیار بالایی برسد، «مانند رسیدن به ماه».

Bear Trap (تله خرسی) و Bull Trap (تله گاوی)

تله خرسی (Bear Trap) زمانی رخ می دهد که قیمت یک دارایی پس از یک دوره نزولی، برای مدت کوتاهی روند نزولی را ادامه می دهد، اما سپس به سرعت جهت خود را تغییر داده و به سمت بالا حرکت می کند. این باعث می شود تریدرهایی که در انتظار سقوط بیشتر بوده اند، ضرر کنند.
تله گاوی (Bull Trap) برعکس آن است؛ قیمت پس از یک دوره صعودی، برای مدتی افزایش می یابد، اما ناگهان سقوط می کند. در این حالت، خریداران جدید به امید سود بیشتر وارد بازار شده اند و در دام افتاده اند. تشخیص این تله ها نیازمند تحلیل دقیق و تجربه بازار است.

Liquidation (لیکوئید شدن)

لیکوئید شدن (Liquidation) در معاملات مارجین یا فیوچرز رخ می دهد و به اجبار بسته شدن پوزیشن معاملاتی یک تریدر توسط صرافی به دلیل عدم کفایت موجودی برای پوشش ضررها اشاره دارد. زمانی که ارزش دارایی های وثیقه تریدر از یک حد مشخص (Margin Call) پایین تر بیاید، صرافی به طور خودکار پوزیشن را می بندد تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند. این اتفاق می تواند به از دست رفتن بخش قابل توجهی از سرمایه تریدر منجر شود.

Margin Trading (معاملات مارجین)، Futures Trading (معاملات فیوچرز) و Leverage (اهرم)

معاملات مارجین (Margin Trading) به تریدرها اجازه می دهد با قرض گرفتن سرمایه از صرافی، حجم معاملات خود را افزایش دهند.
در معاملات فیوچرز (Futures Trading)، تریدرها قراردادهایی را برای خرید یا فروش یک دارایی در آینده با قیمت از پیش تعیین شده معامله می کنند، بدون اینکه در واقع مالک آن دارایی شوند.
اهرم (Leverage) ابزاری است که در هر دو نوع معامله مارجین و فیوچرز به کار می رود و به تریدر امکان می دهد با سرمایه کم، پوزیشن های بزرگتری باز کند. استفاده از اهرم، در حالی که می تواند سودهای بالقوه را افزایش دهد، ریسک لیکوئید شدن و ضررهای سنگین را نیز به شدت بالا می برد و تنها برای تریدرهای باتجربه توصیه می شود.

Market Cap (ارزش بازار)

ارزش بازار (Market Cap) یک ارز دیجیتال از طریق ضرب قیمت فعلی هر واحد از آن ارز در تعداد کل واحدهای در گردش (تعداد کوین ها یا توکن های موجود) محاسبه می شود. این شاخص یک معیار مهم برای اندازه گیری اندازه کلی و ارزش یک ارز دیجیتال در بازار است. ارزهای با ارزش بازار بالا معمولاً نقدینگی و ثبات بیشتری دارند، در حالی که ارزهای با Market Cap پایین تر، مستعد نوسانات شدیدتری هستند.

۵. اصطلاحات مربوط به استخراج (Mining)

استخراج ارزهای دیجیتال، فرآیندی پیچیده اما اساسی در عملکرد بسیاری از بلاکچین هاست. این فرآیند نه تنها به ایجاد کوین های جدید کمک می کند، بلکه امنیت شبکه را نیز تضمین می نماید. درک اصطلاحات مربوط به استخراج، برای هر فردی که به جنبه فنی ارزهای دیجیتال علاقه مند است، اهمیت دارد.

Miner (ماینر/استخراج کننده)

ماینر (Miner) یا استخراج کننده، فرد یا نهادی است که از سخت افزارهای کامپیوتری قدرتمند برای حل پازل های پیچیده رمزنگاری و تأیید تراکنش ها در شبکه بلاکچین استفاده می کند. ماینرها با انجام این کار، به امنیت شبکه کمک می کنند و در ازای آن، پاداش بلوک و کارمزد تراکنش ها را دریافت می نمایند. نقش ماینرها در شبکه هایی مانند بیت کوین (با مکانیسم اثبات کار) حیاتی است.

Mining (استخراج)

استخراج (Mining) فرآیندی است که در آن تراکنش های جدید تأیید شده و به بلاکچین اضافه می شوند. این فرآیند شامل حل مسائل ریاضی پیچیده است که به توان محاسباتی بالا نیاز دارد. ماینرها برای حل این مسائل با یکدیگر رقابت می کنند و اولین ماینری که راه حل را پیدا کند، اجازه اضافه کردن بلوک جدید را به بلاکچین می یابد و به عنوان پاداش، ارز دیجیتال جدید دریافت می کند. استخراج، ستون فقرات امنیت و عدم تمرکز در شبکه های اثبات کار است.

Hash Rate (نرخ هش)

نرخ هش (Hash Rate) معیاری است برای اندازه گیری توان محاسباتی کلی که یک ماینر یا کل شبکه بلاکچین برای پردازش تراکنش ها و استخراج بلوک ها استفاده می کند. این معیار بر حسب هش در ثانیه (H/s) بیان می شود. نرخ هش بالاتر نشان دهنده قدرت پردازش بیشتر و امنیت بالاتر شبکه است، زیرا برای حمله به شبکه به توان محاسباتی بیشتری نیاز است.

Block Reward (پاداش بلوک)

پاداش بلوک (Block Reward) مقدار ارز دیجیتالی است که به ماینری که با موفقیت یک بلوک جدید را استخراج و به بلاکچین اضافه می کند، اهدا می شود. این پاداش معمولاً شامل کوین های تازه تولید شده و کارمزدهای تراکنش های موجود در آن بلوک است. پاداش بلوک، انگیزه اصلی ماینرها برای مشارکت در فرآیند استخراج و حفظ امنیت شبکه است.

Mining Pool (استخر استخراج)

استخر استخراج (Mining Pool) گروهی از ماینرها هستند که توان محاسباتی خود را با یکدیگر ترکیب می کنند تا شانس خود را برای یافتن بلوک های جدید و دریافت پاداش افزایش دهند. وقتی استخر موفق به استخراج یک بلوک می شود، پاداش آن بر اساس سهم مشارکت هر ماینر (میزان نرخ هش ارائه شده) بین اعضا تقسیم می شود. این روش برای ماینرهای کوچک تر، راهی برای کسب درآمد منظم تر فراهم می کند.

Difficulty (سختی استخراج)

سختی استخراج (Difficulty) معیاری است که نشان می دهد حل پازل رمزنگاری برای استخراج یک بلوک چقدر دشوار است. این پارامتر به طور خودکار توسط پروتکل بلاکچین تنظیم می شود تا اطمینان حاصل شود که بلوک ها با یک نرخ ثابت (مثلاً هر ۱۰ دقیقه در بیت کوین) تولید می شوند، صرف نظر از اینکه چه تعداد ماینر در شبکه فعال هستند. با افزایش نرخ هش کلی شبکه، سختی نیز افزایش می یابد تا سرعت تولید بلوک ها ثابت بماند.

ASIC (مدار مجتمع با کاربرد خاص) و GPU Mining (ماینینگ با کارت گرافیک)

ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) یا مدار مجتمع با کاربرد خاص، سخت افزارهایی هستند که به طور خاص و اختصاصی برای استخراج یک ارز دیجیتال خاص طراحی و بهینه سازی شده اند. این دستگاه ها در مقایسه با سخت افزارهای عمومی، کارایی و قدرت پردازشی بسیار بالاتری در استخراج ارز مورد نظر دارند.
GPU Mining (ماینینگ با کارت گرافیک) به استخراج ارزهای دیجیتال با استفاده از واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) اشاره دارد. کارت های گرافیک در ابتدا برای پردازش گرافیک طراحی شده بودند، اما به دلیل توانایی های بالایشان در انجام محاسبات موازی، برای استخراج برخی از ارزهای دیجیتال نیز مؤثر هستند، به خصوص آن هایی که الگوریتم های مقاوم در برابر ASIC دارند (مانند اتریوم در گذشته).

Halving (هاوینگ/نصف شدن پاداش)

هاوینگ (Halving) یا نصف شدن پاداش، یک رویداد از پیش برنامه ریزی شده در پروتکل برخی ارزهای دیجیتال (مانند بیت کوین) است که در آن پاداش استخراج برای ماینرها به نصف کاهش می یابد. این رویداد در بازه های زمانی مشخصی (مثلاً هر چهار سال یک بار در بیت کوین) رخ می دهد و با کاهش عرضه کوین های جدید، به کنترل تورم و افزایش کمیابی آن ارز دیجیتال کمک می کند.

Mining Farm (مزرعه استخراج)

مزرعه استخراج (Mining Farm) یک مرکز بزرگ و تخصصی است که تعداد زیادی دستگاه ماینر (معمولاً ASIC) را در خود جای داده است. این مزارع با هدف استخراج ارزهای دیجیتال در مقیاس صنعتی و با بهره گیری از زیرساخت های لازم مانند برق ارزان و سیستم های خنک کننده پیشرفته، فعالیت می کنند و نقش مهمی در تأمین نرخ هش کلی شبکه دارند.

Hash Function (تابع هش)

تابع هش (Hash Function) یک الگوریتم ریاضی است که هر ورودی (با هر اندازه ای) را به یک خروجی با طول ثابت (هش) تبدیل می کند. این فرآیند یک طرفه است، به این معنی که از خروجی نمی توان به ورودی اصلی رسید. در استخراج، توابع هش برای ایجاد هش بلوک ها و تأیید یکپارچگی داده ها استفاده می شوند و اساس کار مکانیسم اثبات کار را تشکیل می دهند.

Cloud Mining (استخراج ابری)

استخراج ابری (Cloud Mining) سرویسی است که به افراد امکان می دهد بدون نیاز به خرید و نگهداری سخت افزار ماینینگ، توان محاسباتی را از یک شرکت ارائه دهنده اجاره کنند. در این روش، کاربر تنها هزینه ای بابت اجاره قدرت هش پرداخت می کند و سود حاصل از استخراج را دریافت می کند. اگرچه این روش ساده تر به نظر می رسد، اما ریسک های خاص خود را دارد و باید با دقت انتخاب شود.

۶. اصطلاحات جدید و اکوسیستم های نوظهور (DeFi, NFT, Web3)

همانطور که دنیای ارز دیجیتال به تکامل خود ادامه می دهد، اکوسیستم های نوظهوری مانند دیفای، ان اف تی و وب ۳ مرزهای فناوری و کاربرد بلاکچین را گسترش می دهند. این بخش به تشریح اصطلاحات کلیدی در این حوزه های هیجان انگیز می پردازد که هر یک پتانسیل تغییرات عظیمی را در آینده دارند.

DeFi (امور مالی غیرمتمرکز)

DeFi (Decentralized Finance) یا امور مالی غیرمتمرکز، یک اکوسیستم رو به رشد از برنامه های مالی است که بر روی بلاکچین های عمومی (مانند اتریوم) ساخته شده اند. هدف DeFi بازآفرینی خدمات مالی سنتی (مانند وام دهی، وام گیری، بیمه، و صرافی) به صورت غیرمتمرکز، شفاف و بدون نیاز به واسطه های متمرکز است. DeFi به همه افراد با دسترسی به اینترنت، امکان مشارکت در سیستم های مالی را می دهد و شفافیت و کارایی بالایی ارائه می کند.

Yield Farming (ییلد فارمینگ)

ییلد فارمینگ (Yield Farming) یک استراتژی پیچیده در DeFi است که در آن سرمایه گذاران با قفل کردن دارایی های خود در پروتکل های وام دهی یا استخرهای نقدینگی، توکن های پاداش یا کارمزد کسب می کنند. هدف اصلی ییلد فارمینگ، به حداکثر رساندن بازدهی از دارایی های دیجیتال با جابجایی آن ها بین پروتکل های مختلف است. این کار می تواند سودآور باشد، اما با ریسک هایی مانند زیان ناپایدار و آسیب پذیری های قراردادهای هوشمند همراه است.

Staking (استیکینگ)

استیکینگ (Staking) فرآیند قفل کردن مقدار مشخصی از ارز دیجیتال در یک کیف پول یا پروتکل، برای پشتیبانی از عملیات یک شبکه بلاکچین (معمولاً بر پایه مکانیسم اثبات سهام – PoS) است. در ازای قفل کردن دارایی ها، کاربران پاداش دریافت می کنند. استیکینگ به افزایش امنیت شبکه و تأیید تراکنش ها کمک می کند و راهی برای کسب درآمد غیرفعال برای دارندگان ارز دیجیتال است.

Liquidity Pool (استخر نقدینگی)

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) مجموعه ای از توکن های قفل شده در یک قرارداد هوشمند است که توسط تأمین کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) فراهم می شود. این استخرها برای تسهیل معاملات در صرافی های غیرمتمرکز (DEXها) و سایر پروتکل های DeFi استفاده می شوند. تریدرها می توانند از این استخرها برای مبادله توکن ها استفاده کنند، در حالی که تأمین کنندگان نقدینگی در ازای مشارکت خود، کارمزد دریافت می کنند.

Impermanent Loss (زیان ناپایدار)

زیان ناپایدار (Impermanent Loss) پدیده ای است که در استخرهای نقدینگی رخ می دهد. این زیان زمانی اتفاق می افتد که قیمت دارایی های قفل شده در یک استخر نقدینگی، نسبت به زمان واریز اولیه تغییر کند. اگر قیمت یک یا هر دو دارایی در استخر نقدینگی به میزان قابل توجهی افزایش یا کاهش یابد، ارزش دارایی های تأمین کننده نقدینگی در استخر، ممکن است کمتر از حالتی باشد که دارایی های خود را به سادگی نگهداری می کرد. این زیان ناپایدار نامیده می شود زیرا تا زمانی که دارایی ها از استخر خارج نشده اند، ممکن است تغییر کند و جبران شود.

Lending/Borrowing (وام دهی/وام گیری)

پلتفرم های وام دهی/وام گیری (Lending/Borrowing) در DeFi به کاربران امکان می دهند تا ارزهای دیجیتال خود را برای کسب سود به دیگران وام دهند و یا خودشان با ارائه وثیقه، ارز دیجیتال قرض بگیرند. این سیستم ها به صورت غیرمتمرکز و از طریق قراردادهای هوشمند عمل می کنند و نیازی به واسطه های سنتی (بانک ها) ندارند. کارمزدهای پایین تر و دسترسی آزادتر از مزایای اصلی این پلتفرم هاست.

TVL (Total Value Locked) (کل ارزش قفل شده)

TVL (Total Value Locked) یا کل ارزش قفل شده، معیاری است که مجموع ارزش تمام دارایی های دیجیتالی را نشان می دهد که در یک پروتکل DeFi یا یک اکوسیستم خاص قفل شده اند. TVL به عنوان شاخصی برای اندازه گیری محبوبیت و سلامت یک پروتکل DeFi استفاده می شود؛ هرچه TVL بالاتر باشد، معمولاً نشان دهنده اعتماد بیشتر و پذیرش گسترده تر آن پروتکل است.

NFT (توکن غیرقابل تعویض)

NFT (Non-Fungible Token) یک توکن منحصربه فرد در بلاکچین است که مالکیت یک دارایی دیجیتال یا حتی فیزیکی را تأیید می کند. برخلاف ارزهای دیجیتال قابل تعویض (مثل بیت کوین که هر واحد آن با دیگری یکسان است)، هر NFT منحصربه فرد و دارای ارزش خاص خود است و نمی توان آن را با NFT دیگری مبادله کرد. NFTها در حوزه های مختلفی مانند هنر دیجیتال، آیتم های بازی، موسیقی و حتی املاک مجازی کاربرد فراوانی پیدا کرده اند و تجربه ای نوین از مالکیت در دنیای دیجیتال را ارائه می دهند.

Minting (مینت کردن)

مینت کردن (Minting) فرآیند تبدیل یک فایل دیجیتال (مانند یک اثر هنری یا عکس) به یک NFT در بلاکچین است. این فرآیند شامل ایجاد یک رکورد منحصربه فرد در بلاکچین است که مالکیت آن فایل را به یک آدرس خاص گره می زند. مینت کردن NFT معمولاً با پرداخت کارمزد (Gas Fee) در شبکه بلاکچین همراه است.

Gas Wars (جنگ گس)

جنگ گس (Gas Wars) پدیده ای است که در شبکه های بلاکچین با مکانیسم کارمزد گس (مانند اتریوم) رخ می دهد. این اتفاق زمانی می افتد که تقاضا برای انجام تراکنش ها و مینت کردن NFTها به شدت افزایش می یابد و کاربران برای اینکه تراکنش هایشان سریع تر تأیید شود، حاضر به پرداخت کارمزد گس بالاتری می شوند. این رقابت منجر به افزایش سرسام آور کارمزدها می شود و گاهی اوقات تراکنش های معمولی را غیرقابل انجام می سازد.

PFP (Profile Picture NFT)

PFP (Profile Picture NFT) نوعی از NFT است که به عنوان تصویر پروفایل در شبکه های اجتماعی استفاده می شود. این NFTها معمولاً بخشی از مجموعه های بزرگتر (مانند CryptoPunks یا Bored Ape Yacht Club) هستند و به عنوان نمادی از عضویت در یک جامعه خاص، هویت دیجیتال و نمایش وضعیت اجتماعی در فضای وب ۳ عمل می کنند. ارزش برخی از PFPها به میلیون ها دلار می رسد.

Web3 (وب ۳.۰)

وب ۳ (Web3) مفهوم نسل بعدی اینترنت است که بر پایه فناوری بلاکچین، تمرکززدایی و مالکیت داده ها توسط کاربران بنا شده است. برخلاف وب ۱ (که فقط خواندنی بود) و وب ۲ (که تعاملی بود اما داده ها توسط شرکت های بزرگ کنترل می شد)، وب ۳ به کاربران امکان می دهد مالک واقعی داده ها و دارایی های دیجیتال خود باشند و در حاکمیت پلتفرم ها مشارکت کنند. هدف وب ۳ ایجاد اینترنتی بازتر، امن تر و عادلانه تر است.

DAO (سازمان خودگردان غیرمتمرکز)

DAO (Decentralized Autonomous Organization) یا سازمان خودگردان غیرمتمرکز، یک سازمان است که قوانین آن در قالب کد بر روی بلاکچین نوشته شده و به طور خودکار اجرا می شود. تصمیم گیری ها در DAO از طریق رأی گیری دارندگان توکن حاکمیتی (Governance Token) انجام می شود و هیچ نهاد مرکزی آن را کنترل نمی کند. DAOها شفافیت و دموکراسی بیشتری را در مدیریت پروژه ها و پلتفرم ها به ارمغان می آورند.

Metaverse (متاورس)

متاورس (Metaverse) یک دنیای مجازی سه بعدی و دائمی است که در آن کاربران می توانند با یکدیگر و با اشیاء دیجیتال تعامل داشته باشند. این مفهوم اغلب با فناوری بلاکچین و NFTها ارتباط تنگاتنگی دارد، زیرا بلاکچین امکان مالکیت دارایی های مجازی و NFTها امکان منحصربه فرد بودن این دارایی ها را در متاورس فراهم می کنند. متاورس، آینده اینترنت و تعاملات اجتماعی و اقتصادی در فضای دیجیتال را نوید می دهد.

GameFi (گیم فای) و Play-to-Earn (P2E) (بازی برای کسب درآمد)

GameFi (Game Finance) ترکیبی از Game (بازی) و Finance (امور مالی) است و به مدل های جدیدی از بازی های بلاکچینی اشاره دارد که در آن ها بازیکنان می توانند در حین بازی، ارز دیجیتال یا NFT کسب درآمد کنند. این مدل تحت عنوان Play-to-Earn (P2E) یا بازی برای کسب درآمد شناخته می شود. در بازی های P2E، بازیکنان با انجام فعالیت های درون بازی، مالک واقعی دارایی های دیجیتال (مانند آیتم ها، شخصیت ها یا زمین های مجازی) می شوند و می توانند آن ها را در بازارهای آزاد معامله کنند.

Cross-chain (میان زنجیره ای)

Cross-chain به قابلیت انتقال دارایی ها یا اطلاعات بین بلاکچین های مختلف اشاره دارد. از آنجایی که بلاکچین ها به طور مستقل عمل می کنند، ایجاد ارتباط میان آن ها چالش برانگیز است. فناوری های میان زنجیره ای به کاربران امکان می دهند تا دارایی های خود را از یک بلاکچین به دیگری منتقل کنند و این امر به افزایش همکاری و کارایی در اکوسیستم بلاکچین کمک می کند. پل های بلاکچینی از رایج ترین راه حل های Cross-chain هستند.

Layer 1 / Layer 2 (لایه ۱ / لایه ۲)

لایه ۱ (Layer 1) به بلاکچین اصلی اشاره دارد (مانند بیت کوین یا اتریوم) که تمام تراکنش ها را پردازش و تأیید می کند. مشکل اصلی بلاکچین های لایه ۱، مقیاس پذیری و سرعت پایین تراکنش ها در زمان اوج شلوغی است.
لایه ۲ (Layer 2) راهکارهایی هستند که بر روی بلاکچین های لایه ۱ ساخته می شوند تا مشکلات مقیاس پذیری را حل کنند. این راهکارها با پردازش بخشی از تراکنش ها در خارج از زنجیره اصلی و سپس ثبت خلاصه آن ها در لایه ۱، سرعت و کارایی را افزایش می دهند. رولاپ ها (Rollups) و کانال های پرداخت (Payment Channels) از نمونه های راه حل های لایه ۲ هستند.

۷. اصطلاحات متفرقه و مهم

در کنار مفاهیم اصلی و اکوسیستم های نوظهور، اصطلاحات دیگری نیز در دنیای ارز دیجیتال وجود دارند که درک آن ها برای هر کاربر و سرمایه گذاری ضروری است. این واژه ها می توانند از نکات امنیتی گرفته تا پدیده های اجتماعی و حتی کلاهبرداری ها را در بر بگیرند.

Airdrop (ایردراپ)

ایردراپ (Airdrop) به توزیع رایگان توکن های ارز دیجیتال به آدرس های کیف پول های مشخص شده گفته می شود. پروژه ها معمولاً ایردراپ ها را برای افزایش آگاهی و جذب جامعه کاربری، پاداش به کاربران فعال یا توزیع اولیه توکن های جدید خود انجام می دهند. برای دریافت ایردراپ، ممکن است لازم باشد کارهای ساده ای مانند دنبال کردن صفحات اجتماعی پروژه یا نگهداری مقدار مشخصی از یک ارز دیگر را انجام دهید.

Bug Bounty (جایزه کشف باگ)

جایزه کشف باگ (Bug Bounty) برنامه ای است که در آن توسعه دهندگان به هکرهای کلاه سفید یا محققان امنیتی، در ازای کشف و گزارش آسیب پذیری ها و باگ های موجود در کد یا پروتکل پروژه، پاداش می دهند. این برنامه ها به افزایش امنیت و استحکام پروژه های بلاکچینی کمک می کنند، زیرا اجازه می دهند مشکلات امنیتی قبل از اینکه توسط افراد مخرب شناسایی و مورد سوءاستفاده قرار گیرند، برطرف شوند.

Degen (دِجِن)

دِجِن (Degen) اصطلاحی عامیانه در جامعه کریپتو است که به تریدری اشاره دارد که حاضر است در پروژه های بسیار پرخطر و بی ثبات، با تحلیل کم یا بدون تحلیل، سرمایه گذاری کند. دِجِن ها اغلب به دنبال سودهای سریع و بزرگ هستند و ریسک های بالا را می پذیرند. این اصطلاح می تواند هم به معنای تحقیرآمیز و هم به معنای کنایه آمیز به کار رود و نمایانگر بخشی از فرهنگ پرریسک کریپتو است.

Diamond Hands / Paper Hands (دست های الماسی / دست های کاغذی)

دست های الماسی (Diamond Hands) به سرمایه گذاری اشاره دارد که دارایی های خود را با وجود نوسانات شدید بازار، سقوط های بزرگ یا فشارهای روانی برای فروش، محکم نگه می دارد. این اصطلاح نشان دهنده استقامت و اعتقاد قوی به پتانسیل بلندمدت دارایی است.
در مقابل، دست های کاغذی (Paper Hands) به سرمایه گذاری گفته می شود که دارایی های خود را به سرعت و با کوچکترین نشانه ای از ترس یا ضرر، می فروشد. این افراد معمولاً تحت تأثیر FUD و FOMO قرار می گیرند.

Fiat Currency (ارز فیات)

ارز فیات (Fiat Currency) به پول رایجی گفته می شود که توسط دولت ها صادر شده و ارزش آن از طریق اعتماد عمومی به دولت صادرکننده تضمین می شود، نه پشتوانه فیزیکی (مانند طلا). دلار آمریکا، یورو، پوند و ریال از نمونه های ارز فیات هستند. ارزهای دیجیتال به عنوان جایگزینی برای ارزهای فیات سنتی ظهور کرده اند.

OTC (Over-The-Counter) (خارج از صرافی)

OTC (Over-The-Counter) یا معاملات خارج از صرافی، به خرید و فروش ارزهای دیجیتال به صورت مستقیم بین دو طرف، بدون استفاده از دفتر سفارشات عمومی یک صرافی اشاره دارد. این نوع معاملات معمولاً برای تراکنش های بزرگ و توسط نهنگ ها یا مؤسسات انجام می شود تا از تأثیرگذاری بر قیمت بازار جلوگیری شود و حریم خصوصی بیشتری داشته باشند.

Satoshi (ساتوشی)

ساتوشی (Satoshi) کوچکترین واحد بیت کوین است. هر بیت کوین به ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ (صد میلیون) ساتوشی تقسیم می شود. این نام به افتخار خالق ناشناس بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو، انتخاب شده است. استفاده از ساتوشی امکان انجام تراکنش های بسیار کوچک را با بیت کوین فراهم می کند و به مقیاس پذیری آن در آینده کمک می نماید.

Vaporware (ویپرور)

ویپرور (Vaporware) به پروژه های ارز دیجیتالی گفته می شود که با تبلیغات و هیجان زیادی معرفی می شوند، اما هیچ محصول یا خدماتی را در عمل ارائه نمی دهند یا توسعه آن ها به طور قابل توجهی به تأخیر می افتد. این پروژه ها ممکن است صرفاً برای جذب سرمایه و سپس ناپدید شدن (Rug Pull) ایجاد شده باشند، یا به دلیل مشکلات فنی و مدیریتی هرگز به سرانجام نرسند. تحقیق دقیق (DYOR) برای شناسایی ویپرورها بسیار مهم است.

Rug Pull (راگ پول)

راگ پول (Rug Pull) یک نوع کلاهبرداری در دنیای ارز دیجیتال (به ویژه در حوزه DeFi و NFT) است که در آن توسعه دهندگان یک پروژه پس از جذب سرمایه از کاربران، به طور ناگهانی پروژه را رها کرده و تمام سرمایه جمع آوری شده را به سرقت می برند. این کلاهبرداری می تواند از طریق برداشت نقدینگی از استخرها، یا فروش ناگهانی توکن های تیم توسعه دهنده رخ دهد و باعث سقوط شدید قیمت و ضرر کامل سرمایه گذاران شود.

نتیجه گیری

دنیای ارز دیجیتال، با تمامی پیچیدگی ها و واژگان خاص خود، دریچه ای به سوی فرصت های بی شماری است. همانطور که در این مقاله مشاهده شد، از مفاهیم بنیادی مانند بلاکچین و کریپتوکارنسی گرفته تا اکوسیستم های پیشرفته ای نظیر DeFi و NFT، هر بخش از این دنیا زبان و قواعد خاص خود را دارد. آشنایی با این اصطلاحات رایج در ارز دیجیتال، نه تنها افراد را در فهم عمیق تر سازوکار این فناوری یاری می دهد، بلکه به آن ها اعتماد به نفس لازم برای حرکت در این بازار پویا را می بخشد.

تجربه نشان داده است که دانش، بهترین سپر در برابر ریسک ها و بهترین ابزار برای بهره برداری از فرصت هاست. با توجه به سرعت بالای تحولات در این حوزه، یادگیری یک فرآیند مداوم است. هر روز اصطلاحات و فناوری های جدیدی ظهور می کنند که نیاز به به روزرسانی دانش را همواره برجسته می سازند. این واژه نامه جامع، تلاشی برای فراهم آوردن یک منبع معتبر و کاربردی بود تا افراد بتوانند با آگاهی کامل در این سفر دیجیتالی قدم بگذارند و از این زبان جدید با تسلط بیشتری استفاده کنند.

توصیه می شود این راهنما را به عنوان یک ابزار مرجع همیشگی در کنار خود داشته باشید و در هر زمان که با اصطلاحی ناآشنا مواجه شدید، به آن مراجعه کنید. برای به روزرسانی های آینده و محتواهای بیشتر در این زمینه، همراه ما باشید و به یاد داشته باشید که در دنیای کریپتو، دانش کلید اصلی موفقیت است.