ضریب تاثیر مجلات اسکوپوس

پایگاه علمی اسکوپوس یکی از مهم‌ترین منابع برای ارزیابی و امتیازدهی به مجلات و مقالات علمی است. این پایگاه از شاخص‌هایی مانند SJR برای تعیین ضریب تاثیر و رتبه‌بندی مجلات معتبر استفاده می‌کند. آشنایی با نحوه کار اسکوپوس و شاخص‌های آن برای پژوهشگران ضروری است.

ضریب تاثیر مجلات اسکوپوس یکی از معیارهای معتبر برای سنجش تأثیرگذاری علمی یک نشریه است. این شاخص به پژوهشگران کمک می‌کند تا مقالاتی با کیفیت بالا را شناسایی کنند. برای جستجو و بررسی مقالات معتبر در زمینه‌های مختلف علمی، استفاده از پایگاه‌های داده‌ای معتبر همچون ریکسیس بسیار مفید است. برای آشنایی بیشتر با نحوه استفاده از این پایگاه، را می‌توانید در مقاله آموزش کار با reaxys در سایت ایران پیپر مطالعه کنید.

پایگاه علمی اسکوپوس معرفی و اهمیت آن

اسکوپوس (Scopus) به عنوان یکی از گسترده‌ترین پایگاه‌های داده استنادی در سطح جهان، ابزاری حیاتی برای جامعه علمی محسوب می‌شود. این منبع اطلاعاتی که تحت مالکیت انتشارات معتبر الزویر (Elsevier) قرار دارد، از سال ۲۰۰۴ فعالیت خود را آغاز کرده و به سرعت به یکی از مراجع اصلی برای پژوهشگران، دانشگاهیان و دانشجویان تبدیل شده است. هدف اصلی این پایگاه، فراهم آوردن دسترسی جامع به اطلاعات مقالات، نشریات، کنفرانس‌ها و کتاب‌های علمی در رشته‌های گوناگون است. اهمیت اسکوپوس نه تنها در حجم عظیم داده‌های آن، بلکه در ابزارهای تحلیلی پیشرفته‌ای است که برای ارزیابی تأثیرگذاری و کیفیت تولیدات علمی ارائه می‌دهد. این امکانات به محققان کمک می‌کند تا ضمن دسترسی به آخرین یافته‌های علمی، اعتبار منابع مورد استفاده خود را نیز بسنجند و جایگاه نشریات مختلف را در حوزه تخصصی خود شناسایی کنند.

معرفی پایگاه علمی اسکوپوس

پایگاه استنادی اسکوپوس یک مجموعه عظیم شامل بیش از ۸۲ میلیون رکورد متنی است که مقالات پژوهشی، بررسی‌های مروری، مجموعه مقالات کنفرانس‌ها و کتاب‌های علمی را از بیش از ۲۱,۰۰۰ نشریه علمی پوشش می‌دهد. این نشریات از حدود ۵۰۰۰ ناشر در سراسر جهان جمع‌آوری شده‌اند و طیف وسیعی از حوزه‌های علمی شامل علوم پایه، فنی و مهندسی، علوم پزشکی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر را در بر می‌گیرند. یکی از ویژگی‌های کلیدی محتوای نمایه شده در اسکوپوس، فرآیند داوری همتا (Peer Review) است که به نوعی تضمین‌کننده کیفیت و اعتبار علمی آثار منتشر شده در این پایگاه به شمار می‌رود. پوشش زمانی اسکوپوس نیز بسیار گسترده است و رکوردهایی را از سال ۱۸۲۳ به بعد شامل می‌شود، هرچند تمرکز اصلی آن بر مقالات جدیدتر است. این پایگاه به طور مستمر به‌روزرسانی می‌شود تا جدیدترین انتشارات علمی را در دسترس کاربران قرار دهد و امکان پیگیری روندهای پژوهشی روز را فراهم آورد.

دسترسی و جستجو در اسکوپوس

دسترسی به پایگاه داده اسکوپوس عمدتاً از طریق اشتراک‌های سازمانی مانند دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و کتابخانه‌های علمی امکان‌پذیر است. این اشتراک‌ها به کاربران مجاز اجازه می‌دهند تا بدون محدودیت به تمامی امکانات و محتوای پایگاه دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، امکان دسترسی فردی نیز از طریق خرید اشتراک شخصی وجود دارد. رابط کاربری اسکوپوس با طراحی ساده و کاربرپسند خود، فرآیند جستجو و بازیابی اطلاعات را برای محققان در هر سطح تجربه‌ای آسان می‌سازد. کاربران می‌توانند جستجوهای خود را بر اساس کلیدواژه‌های مرتبط با موضوع تحقیق، نام نویسنده یا نویسندگان، عنوان مقاله یا نشریه، و یا تاریخ انتشار انجام دهند. همچنین، ابزارهای جستجوی پیشرفته در اسکوپوس امکان اعمال فیلترهای دقیق‌تر را فراهم می‌کنند. این فیلترها شامل محدود کردن جستجو به نوع خاصی از سند (مقاله، مرور، مقاله کنفرانس)، حوزه موضوعی یا زیرمجموعه‌های آن، نام مؤسسه یا کشور نویسندگان، و وضعیت دسترسی (مانند دسترسی آزاد) می‌شوند. این قابلیت‌های جستجو به پژوهشگران کمک می‌کند تا با دقت بالایی به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند و از حجم عظیم داده‌های موجود به بهترین نحو استفاده کنند.

کاربردهای اسکوپوس در پژوهش‌های علمی

پایگاه اسکوپوس به دلیل امکانات و حجم گسترده اطلاعاتی که ارائه می‌دهد، کاربردهای متعددی در فرآیندهای پژوهش علمی دارد. یکی از اصلی‌ترین کاربردهای آن، تسهیل دسترسی محققان به ادبیات علمی مرتبط با حوزه تخصصی‌شان است. پژوهشگران می‌توانند با جستجوی دقیق، مقالات پیشین و مرتبط با موضوع تحقیق خود را شناسایی کرده و از آن‌ها به عنوان مبنای کار خود استفاده کنند. علاوه بر این، اسکوپوس ابزارهای قدرتمندی برای تحلیل استنادی فراهم می‌کند. این ابزارها به کاربران اجازه می‌دهند تا تعداد استنادهای دریافتی توسط یک مقاله یا نویسنده خاص را بررسی کنند، شاخص‌های تأثیر نشریات را مشاهده نمایند و معیارهای دیگری مانند شاخص H (h-index) را برای ارزیابی کمیت و کیفیت انتشارات یک پژوهشگر یا مؤسسه به کار ببرند. تعیین روندهای پژوهشی نیز از دیگر کاربردهای مهم اسکوپوس است. با تحلیل داده‌های استنادی و موضوعی، محققان می‌توانند موضوعات نوظهور و حوزه‌های فعال پژوهشی را شناسایی کرده و تحقیقات آینده خود را در راستای این روندها هدایت کنند. همچنین، اسکوپوس منبع ارزشمندی برای نگارش بخش مرور ادبیات (Literature Review) در مقالات و پایان‌نامه‌هاست، چرا که امکان دسترسی به مجموعه‌ای جامع و به‌روز از پژوهش‌های منتشر شده را فراهم می‌آورد.

مزایا و معایب اسکوپوس

پایگاه علمی اسکوپوس با وجود تمامی قابلیت‌ها و مزایایی که ارائه می‌دهد، مانند هر سیستم دیگری، دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود است. از جمله مزایای برجسته اسکوپوس، پوشش بسیار وسیع آن است. این پایگاه مجموعه‌ای عظیم از نشریات و مقالات را از سراسر جهان و در تمامی رشته‌های علمی نمایه می‌کند که این گستردگی دسترسی به اطلاعات را برای محققان تسهیل می‌بخشد. ابزارهای تحلیل استنادی دقیق و پیشرفته، امکان ارزیابی کمیت و کیفیت پژوهش‌ها و نشریات را فراهم می‌کنند و به کاربران در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با انتشار و استناد کمک می‌نمایند. به‌روزرسانی منظم و مداوم پایگاه نیز تضمین می‌کند که محققان همواره به جدیدترین یافته‌های علمی دسترسی داشته باشند. با این حال، اسکوپوس معایبی نیز دارد. هزینه بالای اشتراک یکی از مهم‌ترین چالش‌هاست که دسترسی را برای افراد یا مؤسسات با بودجه محدود دشوار می‌سازد. همچنین، اگرچه پوشش اسکوپوس وسیع است، ممکن است برخی نشریات تخصصی یا منطقه‌ای خاص در آن نمایه نشده باشند. انتقاداتی نیز گاهی در مورد کیفیت برخی نشریات نمایه شده در اسکوپوس مطرح می‌شود، هرچند که این پایگاه دارای فرآیندهای ارزیابی برای پذیرش و حذف نشریات است.

مقالات اسکوپوس

مقالات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس طیف گسترده‌ای از انتشارات علمی را شامل می‌شوند و اساس تحلیل‌ها و رتبه‌بندی‌های این پایگاه را تشکیل می‌دهند. این مجموعه عظیم، شامل بیش از ۸۲ میلیون رکورد از انواع مختلف مدارک علمی مانند مقالات ژورنالی (Journal Articles)، مقالات کنفرانس‌ها (Conference Papers)، بررسی‌های مروری (Reviews)، فصول کتاب (Book Chapters) و حتی برخی گزارش‌های علمی و رساله‌های دکترا است. مقالات موجود در اسکوپوس از سال ۱۸۲۳ تا به امروز را پوشش می‌دهند، با تمرکز ویژه بر انتشارات اخیر. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مقالات نمایه شده در این پایگاه، گذراندن فرآیند داوری همتا (Peer Review) است. این فرآیند که توسط متخصصان همان حوزه انجام می‌شود، به اطمینان از کیفیت، اعتبار و اصالت علمی مقالات کمک می‌کند و اسکوپوس تنها نشریاتی را که این فرآیند را به درستی اجرا می‌کنند، نمایه می‌نماید. دسترسی به این مجموعه گسترده از مقالات با کیفیت، به محققان امکان می‌دهد تا با عمیق‌ترین و به‌روزترین پژوهش‌ها در رشته خود آشنا شوند، مبانی نظری تحقیقات خود را تقویت کنند و با استناد به منابع معتبر، اعتبار کار خود را افزایش دهند.

نحوه امتیازدهی

سیستم امتیازدهی در پایگاه علمی اسکوپوس یک فرآیند پیچیده و چندوجهی است که هم به ارزیابی تک تک مقالات و هم به رتبه‌بندی کلی نشریات می‌پردازد. این امتیازدهی صرفاً بر اساس تعداد استنادها نیست، بلکه معیارهای متعددی در آن دخیل هستند تا تصویری جامع‌تر از تأثیرگذاری و کیفیت علمی ارائه دهند. هدف از این نظام امتیازدهی، فراهم کردن ابزارهایی برای محققان، ناشران و مؤسسات علمی است تا بتوانند اعتبار و اهمیت انتشارات علمی را بسنجند و در انتخاب مجلات برای انتشار یا منابع برای استناد، تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری داشته باشند. این سیستم به طور مداوم بازبینی و به‌روزرسانی می‌شود تا با تغییرات در چشم‌انداز انتشارات علمی و روش‌های پژوهش همگام باشد. در ادامه به تفکیک به نحوه امتیازدهی به مقالات و مجلات در این پایگاه می‌پردازیم.

امتیازدهی به مقالات

ارزیابی و امتیازدهی به مقالات در اسکوپوس عمدتاً بر اساس میزان استنادهایی است که یک مقاله از سایر انتشارات علمی دریافت می‌کند. تعداد استنادهای دریافتی به عنوان یک شاخص کلیدی برای سنجش تأثیرگذاری و اهمیت یک مقاله در جامعه علمی در نظر گرفته می‌شود. هرچه یک مقاله بیشتر توسط پژوهشگران دیگر مورد استناد قرار گیرد، نشان‌دهنده آن است که محتوای آن برای تحقیقات بعدی ارزشمند و تأثیرگذار بوده است. اسکوپوس علاوه بر تعداد خام استنادها، ابزارهای تحلیلی دیگری نیز برای ارزیابی مقالات ارائه می‌دهد، مانند نمایش مقالات مرتبط، مقالات پر استناد در یک حوزه خاص، و مقایسه میزان استناد به یک مقاله با مقالات مشابه منتشر شده در همان دوره زمانی. این ابزارها به محققان کمک می‌کنند تا جایگاه نسبی مقاله خود یا مقالات مورد نظرشان را در میان حجم گسترده تولیدات علمی مشخص کنند. همچنین، امکان مشاهده مقالاتی که به کار خاصی استناد کرده‌اند، به پیگیری روند تکامل یک ایده یا حوزه پژوهشی کمک می‌کند.

امتیازدهی به مجلات

امتیازدهی و رتبه‌بندی نشریات در اسکوپوس بر اساس مجموعه‌ای از شاخص‌های استنادی انجام می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها شامل شاخص SJR (SCImago Journal Rank)، شاخص SNIP (Source Normalized Impact per Paper) و CiteScore است. این شاخص‌ها تلاش می‌کنند تا فراتر از صرفاً تعداد استنادها، اعتبار و کیفیت مجله را نیز در نظر بگیرند. به عنوان مثال، SJR با وزن‌دهی به استنادها بر اساس اعتبار مجله استنادکننده، به استنادهای دریافتی از مجلات معتبرتر وزن بیشتری می‌دهد. CiteScore که توسط الزویر معرفی شده است، میانگین استنادهای دریافتی توسط مقالات منتشر شده در یک مجله طی چهار سال گذشته را محاسبه می‌کند و یک نمای کلی از عملکرد استنادی مجله ارائه می‌دهد. شاخص SNIP نیز با نرمال‌سازی استنادها بر اساس پتانسیل استنادی حوزه موضوعی، امکان مقایسه مجلات در رشته‌های مختلف را فراهم می‌آورد. این شاخص‌ها به پژوهشگران کمک می‌کنند تا اعتبار و جایگاه مجلات را در حوزه تخصصی خود بسنجند و مجلات مناسب را برای ارسال مقالات خود انتخاب نمایند. همچنین، تقسیم‌بندی مجلات بر اساس چارک‌های SJR (Q1 تا Q4) نیز یک روش رایج برای ارزیابی نسبی جایگاه یک مجله در مقایسه با سایر مجلات هم‌رشته است.

برترین مجلات اسکوپوس

پایگاه اسکوپوس شامل هزاران نشریه علمی در تمامی رشته‌هاست، اما برخی از این مجلات به دلیل کیفیت بالای محتوای منتشر شده، تأثیرگذاری گسترده و شاخص‌های استنادی برجسته، به عنوان برترین و معتبرترین مجلات در حوزه‌های تخصصی خود شناخته می‌شوند. این مجلات معمولاً دارای فرآیندهای داوری بسیار سخت‌گیرانه هستند و تنها درصد کمی از مقالات ارسالی را برای انتشار می‌پذیرند. قرار گرفتن یک مقاله در این نشریات به طور قابل توجهی بر دیده شدن، استناد شدن و اعتبار علمی نویسنده تأثیر می‌گذارد. شناسایی برترین مجلات در اسکوپوس می‌تواند از طریق بررسی شاخص‌های رتبه‌بندی مانند SJR و CiteScore انجام شود. مجلاتی که در چارک اول (Q1) شاخص SJR قرار می‌گیرند، به طور کلی در زمره معتبرترین نشریات آن حوزه موضوعی محسوب می‌شوند. نشریاتی مانند Nature، Science، The Lancet، Cell و بسیاری دیگر در رشته‌های مختلف علوم طبیعی، پزشکی و مهندسی، اغلب در بالاترین رتبه‌بندی‌های اسکوپوس قرار دارند و به عنوان مجلات پیشرو در جهان شناخته می‌شوند. انتخاب این مجلات برای انتشار مقاله، هدف بسیاری از پژوهشگران برجسته است و موفقیت در این امر، دستاوردی مهم در مسیر شغلی علمی محسوب می‌شود.

آشنایی با شاخص SJR اسکوپوس و سایمگو و کاربردهای آن

شاخص SJR یا SCImago Journal Rank یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی و رتبه‌بندی مجلات علمی است که بر اساس داده‌های پایگاه استنادی اسکوپوس محاسبه می‌شود. این شاخص توسط گروه تحقیقاتی SCImago توسعه یافته و در وب‌سایت SCImago Journal & Country Rank در دسترس عموم قرار دارد. برخلاف ضریب تأثیر سنتی (Impact Factor) که صرفاً تعداد استنادها را می‌شمارد، SJR با الهام از الگوریتم PageRank گوگل، به استنادها وزن می‌دهد. به این معنی که استنادی که از یک مجله بسیار معتبر و با SJR بالا دریافت می‌شود، ارزش و وزن بیشتری نسبت به استنادی دارد که از یک مجله با SJR پایین‌تر می‌آید. این رویکرد وزن‌دهی باعث می‌شود که SJR تصویر دقیق‌تری از اعتبار و نفوذ واقعی یک مجله در شبکه انتشارات علمی ارائه دهد و کمتر تحت تأثیر خوداستنادی‌ها یا استنادهای بی‌ارزش قرار گیرد. کاربرد اصلی SJR برای محققان و مؤسسات، ارزیابی جایگاه و اعتبار نسبی مجلات در یک حوزه موضوعی خاص و مقایسه آن‌ها با یکدیگر است. این شاخص به انتخاب مجلات معتبر برای ارسال مقالات و همچنین سنجش کیفیت منابع مورد استناد کمک می‌کند.

نحوه استفاده از وب گاه سایمگو SJR

وب‌سایت SCImago Journal & Country Rank (scimagojr.com) ابزاری کاربردی برای دسترسی به شاخص SJR و سایر اطلاعات رتبه‌بندی مجلات بر اساس داده‌های اسکوپوس است. برای استفاده از این وب‌سایت، کافی است نام کامل مجله (Journal Title) یا شماره استاندارد بین‌المللی پیایند (ISSN) آن را در کادر جستجو وارد کنید. پس از جستجو، وب‌سایت اطلاعات جامعی در مورد مجله مورد نظر نمایش می‌دهد که شامل مشخصات کلی مجله مانند ناشر و حوزه موضوعی، شاخص H-Index مجله و مهم‌تر از همه، نمودارها و داده‌های مرتبط با شاخص SJR و چارک آن در طول سال‌های مختلف است. نمودار SJR تغییرات این شاخص را در طول زمان نشان می‌دهد و نمودار چارک (Quartile) موقعیت مجله را در مقایسه با سایر مجلات هم‌رشته در هر سال (Q1، Q2، Q3 یا Q4) مشخص می‌کند. همچنین، نمودارهای دیگری مانند تعداد کل استنادها و میزان خوداستنادی مجله نیز در این وب‌سایت قابل مشاهده هستند که اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد استنادی مجله ارائه می‌دهند. این اطلاعات به پژوهشگران کمک می‌کند تا با تحلیل روند تغییرات SJR و موقعیت چارکی یک مجله، از اعتبار و جایگاه آن اطمینان حاصل کنند.

انواع مختلف ضریب تاثیر و جایگزین های IF را بشناسید

در دنیای انتشارات علمی، شاخص‌های متعددی برای ارزیابی تأثیرگذاری و اعتبار مجلات وجود دارند که شناخته‌شده‌ترین آن‌ها ضریب تأثیر (Impact Factor) یا JIF است که توسط Clarivate Analytics (قبلاً Thomson Reuters) برای مجلات نمایه شده در Web of Science محاسبه می‌شود. با این حال، این تنها معیار موجود نیست و پایگاه‌های استنادی دیگر و ارزیابان مختلف، شاخص‌های جایگزین یا مکملی را برای سنجش اعتبار مجلات ارائه داده‌اند. آشنایی با این شاخص‌های متنوع برای پژوهشگران اهمیت دارد، زیرا اتکا صرف به یک معیار ممکن است تصویر کاملی از جایگاه واقعی یک مجله ارائه ندهد. این شاخص‌های جایگزین اغلب تلاش می‌کنند تا نقاط ضعف IF سنتی را پوشش دهند، مانند عدم وزن‌دهی به استنادها یا تأثیرپذیری از خوداستنادی. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین این شاخص‌ها، از جمله آن‌هایی که توسط پایگاه اسکوپوس ارائه می‌شوند، می‌پردازیم تا درک جامع‌تری از روش‌های ارزیابی مجلات علمی به دست آید.

سایمگو ژورنال رنک SJR

شاخص SJR (SCImago Journal Rank) همان‌طور که پیشتر اشاره شد، یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی مجلات در پایگاه اسکوپوس است. این شاخص رویکردی متفاوت نسبت به ضریب تأثیر سنتی دارد و بر اساس الگوریتم وزن‌دهی استنادها کار می‌کند. ایده اصلی این است که همه استنادها ارزش یکسانی ندارند؛ استنادی که از یک مجله با اعتبار و رتبه بالاتر دریافت می‌شود، نشان‌دهنده تأثیرگذاری بیشتری برای مقاله و در نتیجه برای مجله استنادشونده است. SJR میانگین تعداد استنادهای وزن‌دهی شده‌ای است که مقالات منتشر شده در یک مجله طی یک دوره سه ساله دریافت کرده‌اند. محاسبه این شاخص شامل یک فرآیند تکراری است که در آن اعتبار یک مجله بر اساس اعتبار مجلاتی که به آن استناد کرده‌اند، تعیین می‌شود. SJR به عنوان یک شاخص مستقل، امکان مقایسه مجلات در حوزه‌های موضوعی مختلف را نیز تا حدی فراهم می‌کند، هرچند که مقایسه در داخل یک حوزه موضوعی دقیق‌تر است. این شاخص به دلیل رویکرد وزن‌دهی به استنادها و کمتر بودن تأثیر خوداستنادی، به عنوان جایگزینی معتبر برای ضریب تأثیر سنتی شناخته می‌شود.

ضریب تاثیر مجله JIF

ضریب تأثیر مجله (Journal Impact Factor – JIF) احتمالاً شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین شاخص برای ارزیابی مجلات علمی در سطح جهان است. این شاخص توسط مؤسسه Clarivate Analytics برای مجلات نمایه شده در پایگاه Web of Science محاسبه و در گزارش‌های استنادی مجلات (Journal Citation Reports – JCR) منتشر می‌شود. JIF یک مجله در یک سال معین، برابر است با میانگین تعداد استنادهایی که مقالات منتشر شده در آن مجله طی دو سال قبل دریافت کرده‌اند، تقسیم بر تعداد کل مقالات قابل استناد منتشر شده در همان دو سال. به عنوان مثال، JIF سال ۲۰۲۳ برای یک مجله، میانگین استنادهای دریافتی در سال ۲۰۲۳ به مقالات منتشر شده در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد. سادگی محاسبه و قدمت طولانی JIF باعث شده است که به معیاری استاندارد در بسیاری از فرآیندهای ارزیابی علمی، از جمله ارزیابی پژوهشگران، دانشگاه‌ها و تصمیم‌گیری برای انتشار مقاله تبدیل شود. با این حال، JIF نیز محدودیت‌هایی دارد، از جمله اینکه به همه استنادها وزن یکسانی می‌دهد و تحت تأثیر خوداستنادی‌ها یا تفاوت در الگوهای استنادی رشته‌های مختلف قرار می‌گیرد.

ضریب تاثیر بهنجار شده بر اساس منبع SNIP

ضریب تأثیر بهنجار شده بر اساس منبع (Source Normalized Impact per Paper – SNIP) یکی دیگر از شاخص‌های ارزیابی مجلات است که توسط پایگاه اسکوپوس و با همکاری مرکز مطالعات علم و فناوری لیدن (CWTS) توسعه یافته است. هدف اصلی SNIP، امکان مقایسه عادلانه‌تر مجلات در حوزه‌های موضوعی مختلف است که الگوهای استنادی متفاوتی دارند. در برخی رشته‌ها، به طور کلی تعداد استنادها بیشتر از رشته‌های دیگر است، که این موضوع می‌تواند مقایسه مستقیم ضریب تأثیر را گمراه‌کننده کند. SNIP با نرمال‌سازی تعداد استنادهای دریافتی یک مجله بر اساس پتانسیل استنادی حوزه موضوعی آن، این مشکل را برطرف می‌کند. پتانسیل استنادی یک حوزه، میانگین تعداد استنادهایی است که یک مقاله در آن حوزه انتظار می‌رود دریافت کند. بنابراین، SNIP نشان می‌دهد که یک مقاله در یک مجله خاص، چند برابر میانگین استنادهای مورد انتظار در حوزه موضوعی خود، استناد دریافت کرده است. این شاخص به پژوهشگران کمک می‌کند تا اعتبار نسبی مجلات را حتی در صورت تفاوت رشته‌های تخصصی، بهتر درک کنند و انتخاب‌های مناسب‌تری برای انتشار داشته باشند.

ضریب نفود مجله ES

ضریب نفوذ مجله (EigenFactor Score – ES) یکی دیگر از شاخص‌های مهم برای ارزیابی تأثیرگذاری کلی یک مجله در شبکه استنادی است که بر اساس داده‌های Web of Science و توسط گروه Eigenfactor محاسبه می‌شود. این شاخص نیز مانند SJR، از رویکرد وزن‌دهی به استنادها استفاده می‌کند؛ به این معنی که استنادهای دریافتی از مجلات معتبرتر، وزن بیشتری در محاسبه ES دارند. ES یک مجله، نشان‌دهنده سهم کلی آن مجله از کل تأثیر استنادی در شبکه Web of Science است. این شاخص بر اساس تعداد استنادهای دریافتی در یک دوره پنج ساله محاسبه می‌شود و خوداستنادی‌ها در محاسبه آن لحاظ نمی‌شوند. ES بیشتر برای ارزیابی تأثیر کلی یک مجله در تمام رشته‌های مرتبط به کار می‌رود و مقایسه مجلات با ES بالا نشان‌دهنده نفوذ بیشتر آن‌ها در ادبیات علمی است. این شاخص به ویژه برای کتابخانه‌ها و مؤسسات در تصمیم‌گیری برای اشتراک مجلات مفید است، زیرا نشان‌دهنده میزان استفاده و ارجاع به محتوای آن مجله در کل جامعه علمی است.

ضریب نفوذ مقالات مجله AIS

ضریب نفوذ مقالات مجله (Article Influence Score – AIS) شاخص دیگری است که همراه با EigenFactor Score و بر اساس داده‌های Web of Science محاسبه می‌شود. در حالی که ES تأثیر کلی یک مجله را نشان می‌دهد، AIS به ارزیابی میانگین تأثیرگذاری تک تک مقالات منتشر شده در آن مجله می‌پردازد. AIS یک مجله، میانگین ضریب نفوذ (EigenFactor) به ازای هر مقاله منتشر شده در آن مجله طی پنج سال گذشته را نشان می‌دهد. این شاخص به نوعی مشابه ضریب تأثیر (Impact factor) است، اما با این تفاوت که به جای شمارش ساده استنادها، از رویکرد وزن‌دهی استنادها بر اساس اعتبار مجلات استنادکننده (مشابه EigenFactor) استفاده می‌کند. AIS به پژوهشگران کمک می‌کند تا پتانسیل تأثیرگذاری مقالات منتشر شده در یک مجله خاص را ارزیابی کنند. مجلاتی با AIS بالاتر، به طور میانگین مقالاتی منتشر می‌کنند که احتمال بیشتری دارد توسط مجلات معتبر دیگر مورد استناد قرار گیرند و در نتیجه تأثیرگذاری بیشتری در جامعه علمی داشته باشند. این شاخص ابزار مفیدی برای مقایسه کیفیت و تأثیرگذاری مقالات در مجلات مختلف، به ویژه در یک حوزه موضوعی خاص است.

تفاوت ضریب تاثیر IF و SJR چیست؟

IF (JIF) توسط Clarivate بر اساس تعداد استنادها در دو سال محاسبه می‌شود و به همه استنادها وزن یکسان می‌دهد. SJR توسط SCImago بر اساس داده‌های اسکوپوس محاسبه شده و با وزن‌دهی به استنادها بر اساس اعتبار مجله استنادکننده، تأثیرگذاری واقعی‌تر را نشان می‌دهد.

شاخص SJR چگونه محاسبه می‌شود؟

SJR با استفاده از الگوریتمی شبیه به PageRank گوگل، استنادهای دریافتی توسط مقالات یک مجله در سه سال گذشته را وزن‌دهی می‌کند. استناد از مجلات معتبرتر وزن بیشتری دارد و این فرآیند به صورت تکراری برای تعیین اعتبار مجلات انجام می‌شود.

چارک‌های Q1 Q2 Q3 Q4 در اسکوپوس به چه معناست؟

چارک‌ها (Quartiles) در اسکوپوس، مجلات یک حوزه موضوعی خاص را بر اساس شاخص SJR به چهار گروه تقسیم می‌کنند. Q1 شامل ۲۵ درصد برتر مجلات (معتبرترین)، Q2 شامل ۲۵ درصد بعدی، Q3 شامل ۲۵ درصد سوم و Q4 شامل ۲۵ درصد پایین‌تر مجلات است.

آیا مجلات اسکوپوس ضریب تاثیر دارند؟

پایگاه اسکوپوس به طور مستقیم از ضریب تاثیر (JIF) که توسط Clarivate محاسبه می‌شود، استفاده نمی‌کند. اما شاخص‌های مشابهی مانند SJR (SCImago Journal Rank)، SNIP (Source Normalized Impact per Paper) و CiteScore را برای ارزیابی و رتبه‌بندی مجلات خود ارائه می‌دهد.

اعتبار شاخص SJR چقدر است؟

شاخص SJR به دلیل رویکرد وزن‌دهی به استنادها و در نظر گرفتن اعتبار مجلات استنادکننده، به عنوان شاخصی معتبر برای ارزیابی و رتبه‌بندی مجلات علمی شناخته می‌شود. این شاخص کمتر تحت تأثیر خوداستنادی قرار می‌گیرد و تصویر دقیق‌تری از جایگاه مجله در شبکه استنادی ارائه می‌دهد.

علاوه بر SJR و IF چه شاخص‌های دیگری برای ارزیابی مجلات وجود دارد؟

علاوه بر SJR (در اسکوپوس) و IF/JIF (در Web of Science)، شاخص‌های دیگری نیز برای ارزیابی مجلات وجود دارند. مهم‌ترین آن‌ها شامل SNIP (Source Normalized Impact per Paper) و CiteScore در اسکوپوس، و EigenFactor Score (ES) و Article Influence Score (AIS) بر اساس داده‌های Web of Science هستند.