توسعه بسترهای بازار سرمایه در دستور کار آیت الله شهید رییسی بود

دولت سیزدهم به ریاست آیت الله شهید ابراهیم رییسی، برنامه ها و اقدامات بسیاری در جهت تقویت بازار سرمایه انجام داد تا زمینه توسعه بسترهای این بازار فراهم شود.

به گزارش نشر روز، بازار سرمایه ایران در یک دهه اخیر دچار فراز و فرودهای بسیاری شد. از ابرحباب اواخر دهه 90 گرفته تا خروج سرمایه گذاران از بازار بورس و انتقال سرمایه خود به سمت بازارهای دیگر از وقایعی است که در چند سال پیش بورس ایران تجربه کرد. با روی کار آمدن دولت آیت الله رییسی که مصادف بود با خروج شدید سرمایه از بازار بورس، دغدغه و توجه دولت سیزدهم و در راس آن رییس جمهور شهید به این حوزه از بازار بیشتر شد. به نحوی که در بازه های زمانی کوتاه از مدیران پیگیر وضعیت و تحولات بازار سرمایه بودند.

دولت سیزدهم به ریاست آیت الله رییسی  از زمان آغاز به کار خود شروع به اقدامات و برنامه های بسیاری در جهت ایجاد ثبات در بازار سرمایه و ایجاد بسترهای لازم و زیربنا برای توسعه بازار سرمایه انجام داد که می توان به موارد زیر اشاره داشت:

افتتاح مرکز افکار سنجی سرمایه

مرکز افکار سنجی سرمایه در سال 1401 با هدف ارایه اطلاعات به موقع و مرتبط با افکار عمومی در خصوص موضوعات مختلف (اجتماعی، اقتصادی و برندینگ) و همچنین افزایش قدرت تصمیم گیری تاسیس شد. جمع آوری، تحلیل داده ها و ارایه اطلاعات علمی در مورد افکار عمومی پیرامون بازار سرمایه از مهم ترین وظایف این مرکز است که به صورت 24 ساعته شبانه روز در هفت روز هفته خدامت ارایه می دهد.

افزایش عمق مظنه

بر مبنای ایجاد چشم انداز دقیق تر برای معامله گران، عمق مظنه از پنج پیشنهاد خرید و فروش به بی نهایت اعلام شد. همچنین باید اشاره داشت، ایران در حال حاضر نخستین کشوری است که نمایش عمق مظنه را به صورت نامحدود و رایگاه ارایه می دهد.

افزایش دامنه نوسان

با هدف کاهش اثرات مخرب دامنه نوسان، سازمان بورس و اوراق بهادار نسبت به افزایش این دامنه اقدام کرد. به این منظور دامنه نوسان شرکت های حاضر در بازار اول بورس و فرابورس در دو مرحله افزایش یافت تا علاوه بر افزایش نقد شوندگی، بازار صفهای معاملاتی کاهش یافته، هیجانات به سرعت تخلیه شده و بازار سریع تر به تعادل برسد.

دامنه نوسان در فروردین ماه 1401 از 5 درصد به 6 درصد و در نشر روز ماه 1401 به هفت درصد افزایش یافت تا امکان نوسان 14 درصدی قیمت سهام در یک روز برای نمادهای تعیین شده میسر شود.

کاهش زمان پرداخت سود مجامع

در دولت سیزدهم، برای حفظ حقوق سهامداران، پرداخت کامل سود به صاحبان سهام، شرکت های مکلف شدند، حداکثر تا چهار ماه پس از تصمیم مجمع عمومی در مورد تقسیم سود، اقدام کنند. مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس این تصمیم را در فروردین ماه 1402 به تمامی ناشران برای اصلاح اساسنامه آنها و اجرای تکلیف مذبور، ابلاغ کرد.

واریز سودهای رسوبی از طریق سجام

روش های توزیع سود توسط شرکت های حاضر در بازار سرمایه باعث شد که مبلغ قابل توجهی از سود سهامداران نزد شرکت ها انباشته شود. مبلغی که حدود 28 همت (هزار میلیارد تومان) برآورد شد. پیگیری های مستمر سازمان بورس در دولت سیزدهم، باعث شد سودهای انباشته سهامداران، بدون مراجعه به بانک یا اقدامی دیگر از طریق سامانه سجام به حساب سهامداران واریز شود.

کاهش محدوده توقف نمادهای بورسی

در دولت سیزدهم برای رفع شایبه برخورد سلیقه ای در توقف و بازگشایی نمادها دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران را اصلاح کرد که بر اساس آن درصورتی که قیمت پایانی هر سهم در 15 روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت بیش از 50 درصد افزایش داشته باشد، بورس موظف است در نخستین زمان ممکن از لحاظ فنی نماد معاملاتی را متوقف و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع رسانی کند. نماد معاملاتی حداکثر 2 روز کاری پس از توقف با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. همچنین درصورتی که قیمت پایانی سهم در 15 روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت، بیش از 30 درصد کاهش داشته باشد بورس موظف است در نخستین زمان ممکن از لحاظ فنی نماد معاملاتی را متوقف و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع رسانی کند نماد معاملاتی حداکثر 2 روز کاری پس از توقف نماد معاملاتی با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

افزایش نقد شوندگی با حذف حجم مبنا

در این دوره، سازمان بورس با هدف افزایش نقدشوندگی در نمادهای فرابورسی و روان شدن معاملات در نمادهای این بازار، حجم مبنا را در تعدادی از نمادها که در 20 روز کاری متوالی دارای صف خرید و فروش بودند در چندین نوبت، حذف کرد.

صندوق املاک و مستغلات

این صندوق، یکی از ابزارهای تامین مالی است تا سرمایه گذاران بی آنکه دخالتی در فرایند خرید و فروش آن داشته باشند از سود بازار مسکن بهره مند شوند. این صندوق ها علاوه بر آنکه بسیاری از املاک و مستغلات بی شمار و بلا استفاده دولت را به چرخه اقتصاد باز می گرداند، می تواند تقاضای سرمایه گذاری مردم در بخش مسکن را نیز پاسخ گفته و ایده خرید و فروش متری مسکن را محقق کند. پذیره نویسی نخستین صندوق املاک و مستغلات کشور در نشر روز ماه 1401 رونمایی و معاملات ثانویه آن در آبان ماه همان سال، انجام شد.

صندوق بازنشستگی تکمیلی

در راستای حل مشکل مالی افراد در زمان بازنشستگی تاسیس شد. این صندوق دارای مزایایی از جمله بهره مندی از مزایای بلندمدت بازار سرمایه برای بازنشستگان ایجاد جریان مستمر ورودی به بازار سرمایه افزایش توان مالی بازنشستگان افزایش وفاداری نیروی کار با کارفرما، شفافیت و منصفانه بودن پرداخت به نیروی کار استفاده از مزایای مالیاتی است. اعطای مجوز و پذیره نویسی نخستین صندوق بازنشستگی تکمیلی در 1402 صورت گرفت.

صندوق سرمایه گذاری بخشی با ارزش دارایی چندگانه

اساسنامه و امیدنامه صندوق های سرمایه گذاری چند بخشی در نشر روز ماه 1402 به متقاضیان ابلاغ شد. صندوق های سرمایه گذاری بخشی با انتخاب یک صنعت آغاز به کار کرده و در ادامه با دریافت تاییدیه می توانند از دیگر صنایع، فرآیند پذیره نویسی ثانویه خود را آغاز کنند. این موضوع باعث شده از این پس نیازی نباشد تا مدیر صندوق برای فعالیت در 8 صنعت مجاز به صورت جداگانه مجوز تاسیس و فعالیت صندوق سرمایه گذاری درخواست کند. در نتیجه هزینه های تاسیس، راه اندازی، نظارت و عملیات صندوق به طور محسوسی کاهش می یابد. در پایان سال 1402 تعداد 11 صندوق سرمایه گذاری بخشی در بازار سرمایه فعال بوده و تعداد 17 صندوق در حال گذراندن مراحل مختلف موافقت اصولی تاسیس و پذیره نویسی هستند. میزان دارایی های تحت مدیریت این صندوق ها بیش از 5000 میلیارد تومان است.

الکترونیکی شدن صدور گواهی حق تقدم

ارسال فیزیکی برگه های حق تقدم توسط ناشران به سهامداران و لزوم ارسال بازگشت آنها از سهامداران به شرکت یکی از مشکلات اصلی در فرآیند انجام افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات بود با راه اندازی سامانه پذیره نویسی الکترونیکی «حق تقدم»، در دی ماه 1401  ضمن تسهیل این فرآیند در هزینه های انجام افزایش سرمایه برای ناشران سالانه بیش از 800 میلیارد تومان صرفه جویی صورت گرفته و سهامداران نیز در کوتاه ترین زمان می توانند نسبت به مشارکت در افزایش سرمایه اقدام کنند. الکترونیکی شدن صدور گواهی حق تقدم باعث افزایش سرعت و دقت در این فرآیند شده است.

اتصال به درگاه ملی مجوزها

سامانه مدیریت یکپارچه نهادهای مالی (سمین) در راستای ارتقای شفافیت و سهولت در صدور مجوزها رونمایی شد. هدف از پیاده سازی این سامانه یکپارچه سازی و الکترونیکی کردن تمامی مراحل تقاضای تاسیس و فعالیت انواع نهادهای مالی شامل تامین سرمایه سبدگردان مشاور سرمایه گذاری پردازش اطلاعات، مالی موسسات رتبه بندی کارگزاری سرمایه گذاری و هلدینگ است. در سال 1401 همه سامانه های صدور مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار به درگاه ملی مجوزهای کشور متصل شد.

صدور گواهی الکترونیکی تمکن مالی

در راستای ارتقا و تسهیل خدمت رسانی به ذیتفعان، اقداماتی از جمله افزایش اعتبار گواهی تمکن مالی صادر شده به زبان انگلیسی، امکان احراز اصالت اسناد تمکن مالی در سراسر جهان و صدور الکترونیکی گواهی تمکن در بستر درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه صورت گرفت. علاوه بر این از خردادماه 1402 گواهی تمکن مالی ذینفعان تنها به صورت الکترونیکی صادر می شود.

قرارداد آتی نفت خام و میعانات گازی در بورس انرژی

قرارداد آتی نفت خام قراردادی است که معاملات آن بر پایه میزان مشخصی از کالای نفت خام انجام می شود و قیمت قراردادها بر اساس قیمت نفت خام محاسبه می شود. معاملات قرارداد آتی در بورس انرژی از اسفندماه سال 1400 با قرارداد آتی «متانول» و «نفتای سبک» راه اندازی شد. از اهداف مهم این بازار می توان به ایجاد مرجعیت و شاخص قیمت نفت خام در منطقه خاورمیانه و قاره آسیا اشاره کرد. همچنین امکان پوشش ریسک پذیری نوسانات قیمت سرمایه گذاری اهرمی امکان بهره گیری از هر دو جهت تغییرات قیمت دارایی پایه از سایر اهداف حایز اهمیت این بازار است.

تالار برق سبز

از تمهیدات صورت گرفته در بازار سرمایه تالار برق سبز است تا مصرف کنندگان صنعتی مشمول قطع برق نشوند. این مزیت در بورس انرژی و در تاریخ خردادماه 1402 راه اندازی شد تا خط تولید شرکت های خریدار متوقف نشود تا جایی که منافع حاصل از راه اندازی تالار سبز در سال نخست به بیش از 2500 میلیارد تومان رسید.

افشای صورت های مالی سازمان بورس و شرکت های تابعه

سازمان بورس و اوراق بهادار با وجود اینکه به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی هیچ الزامی به انتشار صورت های مالی خود ندارد از سال 1400 به صورت اختیاری اقدام به انتشار عمومی صورت های مالی و تلفیقی خود کرد این اقدام از سال 1401 تداوم یافت و علاوه بر صورت های مالی سازمان صورت های مالی کلیه شرکت های تابعه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران شرکت رایان بورس و شرکت اطلاع رسانی و آموزش بورس به صورت جداگانه همراه با گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی در سامانه کدال و وبگاه سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر می شود.

پیگیری حذف قیمت دستوری

اقدام موفق دولت سیزدهم برای حذف قیمت گذاری دستوری از برخی صنایع مانند سیمان و فولاد باعث افزایش سودآوری این صنایع ایجاد تعادل قیمتی در بازار و حذف رانت شد. تاکید سازمان بورس و اوراق بهادار این است که شرکت هایی که به عنوان ناشر در بورس پذیرفته شده اند تا حد امکان اقدام به پذیرش و عرضه محصولات خود در بورس های کالایی کنند. عرضـه برخی محصولات همچون، فولاد سیمان و خودرو در بورس کالا با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت باعث کمرنگ شدن تاثیر قیمت گذاری دستوری شد و به رشد انگیزه تولید کنندگان کمک شایانی کرد.

پیگیری کاهش مالیات شرکت های تولیدی

در راستای حمایت از تولید داخل و افزایش ظرفیت خطوط، تولید همچنین شفاف شدن صورت های مالی، ناشران اعلام درست میزان فروش کالا و خدمات سالانه و همچنین حمایت از حقوق سهامداران با پیگیری های مستمر سازمان بورس و اوراق بهادار مالیات بردرآمد شرکت های تولیدی در بودجه سال 1401 از 25 به 20 درصد کاهش یافت. در بودجه سال 1402 نیز میزان مالیات از 25 به 18 درصد کاهش یافت.

تسهیل پذیرش شرکت های دانش بنیان

تامین مالی شرکت های دانش بنیان آن هم وقتی این شرکت ها می توانند سهم قابل توجهی از بازار سرمایه را داشته باشند، همواره یکی از حلقه های مفقوده این بازار بوده است؛ در این راستا سازمان بورس و اوراق بهادار از سال 1401 تمرکز خود را بر فرایند تامین مالی شرکت های دانش بنیان از طریق بازار سرمایه قرار داد.

پذیرش نخستین شرکت دانش بنیان بازار سرمایه در سال 1401 انجام شد که آغاز فرایندی تحولی در بازار سرمایه است. باید اشاره داشت تا زمستان تاس 1402 بیش از 70 شرکت دانش بنیان در بازارهای بورس و فرابورس پذیرش شده اند.

پرداخت منظم سود سهام عدالت و راه اندازی سامانه میراث

از زمان راه اندازی و شکل گیری سهام عدالت، سود آن تنها در یک مرحله و در اسفندماه واریز می شد. پس از واگذاری مدیریت سهام عدالت به سازمان بورس و اوراق بهادار با فراهم سازی زیرساختهای لازم از سال 1400، سود شرکت های سهام عدالت با فاصله کوتاهی از برگزاری مجامع در دو مرحله و در ماه های آذر و اسفند به حساب سهامداران واریز می شود. علاوه بر آن سود شرکت های غیر بورسی سهام عدالت نیز در این دوره دریافت و به حساب صاحبان سهام عدالت واریز می شود.

همچنین، از زمان آغاز طرح سهام عدالت در سال 1384 تا امروز، حدود 4 میلیون نفر از دارندگان سهام عدالت فوت شده اند که به دلیل نبود زیرساخت های لازم امکان انتقال منافع حاصل شده از این سهام به ورثه آنان وجود نداشت. به منظور تعیین تکلیف اصل و سود سهام این افراد و سهولت دسترسی 15 میلیون ورثه آنان به اطلاعات مربوط سامانه متوفیان سهام عدالت با عنوان میراث راه اندازی شد. به واسطه این اقدام پس از 18 سال امکان پیگیری و دریافت سود سهام عدالت متوفیان برای ورثه آنان قابل اجرا شده است.

دیگر اقدامات

در پایان از دیگر اقدامات صورت گرفته در بازار سرمایه توسط دولت سیزدهم، می توان به مواردی از جمله: سامانه هشدار نظارتی، سامانه کشف خودکار ناهنجاری در بازار، سامانه دسترسی لحظه ای به تراکنش ها، ایجاد بانک اطلاعاتی دارندگان اطلاعات نهانی در حوزه نهادهای مالی و پایش وضعیت معاملاتی دارندگان این اطلاعات، انتشار اسامی مدیران متخلف، تسهیل طرح دعوا در هیات داوری، انعقاد تفاهم نامه همکاری با پلیس امنیت اقتصادی فراجا، استقرار تدریجی سامانه پس از معاملات بومی، اصلاح سامانه رسیدگی به تخلفات جهت همسان سازی و ایجاد قابلیت بررسی آرای انضباطی، راه اندازی سامانه نظازتی نهادهای مالی دارای مجوز سبدگردانی، راه اندازی مرکز داده پشتیبان و تغییر ساختار مرکز صدور گواهی الکترونیکی بازار سرمایه، اشاره داشت.

پایان خبر نشر روز