معرفی چند دستاورد های پزشکی/فناوری های سلامت محور چه چالش هایی دارند؟

خبرگزاری علم و فناوری نشر روز- گروه دانش و فناوری؛ شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف توانسته اند طی سالهای اخیر در بازار ایران و خارج خودنمایی کنند به طوریکه بازار داخلی را تسخیر و گریزی هم به بازارهای خارجی داشته باشند.

اکنون به مرحله ای رسیدیم که تعداد شرکتهای دانش بنیان در هر دسته از فناوری چشمگیر شده و به حدی رسیده اند که هر کدام می توانند مسیر طلایی خود را طوری طی کنند که چالشی نداشته باشند. اما برخی چالش ها هستند که به نوعی گیر و گور قانونی محسوب می شود و جز با ورود یک ارگان حل نمی شود.

در این گزارش سعی داریم تعدادی محصول شرکتهای دانش بنیان در حوزه سلامت را معرفی و چالش های آنان را بشنویم.

مشروح  این گزارش به شرح زیر است؛

تولید رزین هایی برای خالص سازی داروهای نوترکیب

پژوهشگران یکی از شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی موفق به طراحی و ساخت رزین های کروماتوگرافی تخلیص کننده داروهای نوترکیب شده اند؛ طرحی که اسفند ماه سال گذشته، جایزه سوم حوزه زیست فناوری نخستین جشنواره رویداد نکست را کسب کرد.

علی فرهادی، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در این خصوص به خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری نشر روز گفت: ما تولیدکننده انواع رزین های کروماتوگرافی هستیم که برای اولین بار واحد تولیدمان را در خاورمیانه احداث کرده ایم. این محصول تخصصی در خالص سازی داروهای نوترکیب کاربرد دارد و در صنایعی که داروهای بیولوژیک و ضد سرطان تولید می کنند، مورد استفاده قرار می گیرد.

وی گفت: این صنایع برای خالص سازی داروهایشان نیاز به رزین های کروماتوگرافی دارند. خوشبختانه ما اکنون توانسته ایم دانش فنی آن را بومی سازی و خط تولید آن را احداث کنیم و در حجم صنعتی نیازهای داروهای شرکت های تولیدکننده داروهای ضد سرطان یا واکسن های نوترکیب را برطرف سازیم.

وی افزود: تمام این اقلام پیش از این وارداتی بودند اما ما بیش از 80 درصد آن را بومی سازی و تولید کرده و وارد چرخه دارویی کشور کرده ایم. این محصولات از لحاظ کیفیت با نمونه مشابه خارجی برابری می کنند زیرا تمام مشخصات فنی آن مطابق با نمونه اقلام خارجی است. هم اکنون در دنیا تولید این محصول تنها در انحصار چند شرکت آمریکایی است که ما توانسته ایم این انحصار را بشکنیم. از نظر قیمتی نیز بهای آن 50 درصد نمونه مشابه خارجی است و با یک چهارم زمان دسترسی محصول خارجی، در اختیار مراکز درمانی و بیمارستان ها قرار می گیرد.

شرکت های دارویی به اقلام ساخت ایران اعتمادی ندارند

وی به مشکلات اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: تامین مواد اولیه از خارج از کشور، یکی از مشکلاتی است که ما برای اجرای این طرح با آن مواجه هستیم؛ یک سری اقلام وارداتی اند و معمولاً برای اختصاص ارز به آن ها با چالش روبرو می شویم. همچنین برخی شرکت های دارویی نیز اعتماد کافی نسبت به محصول ما ندارند و همچنان نسبت به خرید این محصول مقاومت دارند و اقلام موردنیازشان را از کشورهای خارجی تامین می کنند. در صورتی که تولید این محصول هم به نفع ما و هم به نفع آنهاست.

وی عنوان کرد: خرید کالاهای خارجی باعث می شود شرکت های دارویی سه برابر زمان بیشتری تلف کنند و هزینه زیادی ارز از کشور خارج شوند زیرا باید اقلام موردنیازشان با چند دور رفع تحریم به دست شان می رسد. این مساله می تواند خط تولیدشان را با مشکل مواجه کند اما اگر این شرکت ها به مجموعه دانش بنیان ما اعتماد کنند و حمایت لازم را داشته باشند، اقلام موردنیازشان به راحتی تامین می شود.

وی با اشاره به مشکلات دیگر این طرح اظهار کرد: معمولاً تسهیلات موردنیاز اجرای این طرح نیز با تاخیر به دست مان می رسد. این مسیله باعث می شود ما زمان بیشتری را از دست بدهیم. اگر قرار است در این زمینه به خودکفایی برسیم، با تاخیر ارایه تسهیلات، زمان آن عقب می افتد.

تولید دو ماده موثره دارویی

فناوران یکی از شرکت های دانش بنیان نیز برای اولین بار توانسته اند ماده موثره و محصول نهایی داروی دوتارم (گادوترات مگلومین) را با برندی ایرانی تولید کنند؛ دوتارم، ماده حاجب در تصویربرداری مغناطیسی(MRI) کاربرد دارد.

کامران دشتی، داروساز و عضو هسته اصلی و فناور این شرکت دانش بنیان در این خصوص به نشر روز گفت: شرکت ما در زمینه تولید داورهای حاجب فعالیت دارد. ما برای نخستین بار در ایران توانسته ایم هم ماده موثره و هم محصول نهایی داروی گادوترات مگلومین با برند ایرانی تولید کنیم؛ اکنون تولید ماده موثره این دارو تنها در انحصار چند کشور مطرح دنیاست که ما توانسته ایم با روش های نوین دنیا به فناوری ساخت آن دست پیدا کنیم.

وی افزود: این دارو به صورت تزریق وریدی برای تصویربرداری مغناطیسی(MRI) کاربرد دارد. از نظر کیفیت تمام تاییدیه های FDA آمریکا و اروپا را دارد. از نظربالینی نیز بیش از 30 هزار دارو به بیماران تزریق شده و تاکنون عوارضی به همراه نداشته است. قیمت آن نیز 20 تا 30 درصد کمتر از محصول خارجی است و شامل بیمه می شود.

 حمایت از تولید داخل نباید تنها در گفتار باشد

وی یادآورشد: اغلب بیماران به دلیل اعمال تحریم ها در تهیه این دارو با مشکل مواجه بودند زیرا در داروخانه ها این اقلام وجود نداشت. همچنین برای تامین این دارو با مشکل ارزی مواجه بودیم. تمام این عوامل باعث شدند تا شرکت ما به فکر تامین پایدار این دارو باشد.

شرکت ما یک مقدار در زمینه رگولاتوری مشکل دارد. با توجه به تحریم های ظالمانه ای که اعمال شده باید حمایت های بیشتر از محصولات داخلی شود تا هرچه سریعتر این اقلام در تیراژ بالاتر تولید و مشکلات جامعه برطرف شود

وی اظهارکرد: ما برای اجرای این طرح نیاز به حمایت دولت داریم. حمایت از تولید داخل نباید تنها در گفتار باشد. هرچند در بسیاری از مواقع حمایت هایی نیز در این زمینه شده ایم اما اغلب برای برندهای خارجی، ارز دولتی می دهند و ما برای تهیه اقلام موردنیازمان باید ارز آزاد پرداخت کنیم. همچنین میزان سهمیه سازمان مان نیز کمتر شده است. شرکت ما یک مقدار در زمینه رگولاتوری مشکل دارد. با توجه به تحریم های ظالمانه ای که اعمال شده باید حمایت های بیشتر از محصولات داخلی شود تا هرچه سریعتر این اقلام در تیراژ بالاتر تولید و مشکلات جامعه برطرف شود.

سیستم یکبار مصرف فشار منفی برای بهبودزخم

فناوران یکی از شرکت های دانش بنیان نیز موفق به طراحی و ساخت سیستم یکبار مصرف فشار منفی 8 میلی متر جیوه به روی سطح زخم شده اند؛ این سیستم برای ترمیم زخم همه برش های جراحی بسته از جمله ترمیم زخم برش های جراحی های قلبی و عروقی، شکمی، زنان و زایمان و ارتوپدی کاربرد دارد.

فاطمه مختاری جعفری، مدیر اجرایی این شرکت دانش بنیان در این خصوص به نشر روز گفت: شرکت ما سال هاست که در زمینه تولید دستگاه های اورژانسی ونتیلاتور فعالیت دارد. در طرح رویانو معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز سیستم یکبار مصرف فشار منفی 8 میلی متر جیوه به روی سطح زخم تولید کرده ایم؛ پیش از این برای وکیوم تراپی دستگاه بزرگی در کنار تخت بیمار قرار می دادند. اکنون این دستگاه با وزن خیلی سبک و سایز کوچک در جیب بیمار باشد و خیلی راحت و سریع طی مدت هفت روز محل زخم بیماران را مداوا کند.

وی افزود: از این دستگاه می توان برای مداوای هر نوع زخمی استفاده کرد اما برای بیماران مبتلا به سرطان پستان( که قصد دارند به سرعت محل زخم شان در مدت زمان کوتاه بازسازی شود)، بیمارانی که نباید عفونت وارد زخم شان شود یا محل زخم شان نباید باز بماند، کاربرد بیشتری دارد.

وی بیان کرد: در این روش، پانسمان به روی زخم و دستگاه در جیب بیمار قرار می گیرد. سپس فشار منفی 80 میلی متر جیوه به روی زخم اعمال می شود. این امر باعث خون رسانی به بیمار سریع تر انجام شود. سلول های بنیادی سریع تر به محل زخم مهاجرت و رشد کنند و زخم سریعتر مداوا شود.

مختاری خاطرنشان کرد: نتایج آزمایش های گوناگون نشان داده اند که عملکرد این دستگاه مشابه نمونه های مشابه خارجی است. همچنین اکنون نمونه های خارجی به قیمت 360 یورو در بازار فروخته می شوند. ما قصد داریم این محصول را کمتر از نصف قیمت نمونه های اروپایی و آمریکایی به بازار عرضه کنیم. اکنون این طرح مراحل اخذ مجوز خود را سپری می کند.

توسعه صادرات به شرط حمایت های دولت

این محقق یادآورشد: قرار بود این طرح در رویانو مورد حمایت قرار بگیرد اما هنوز 9 ماه از این رویداد می گذرد اما تاکنون مورد هیچ حمایت مالی قرار نگرفته ایم. قطعاً اگر مورد حمایت دولت قرار بگیریم، می توانیم این محصول را به خصوص در منطقه خاورمیانه صادر کنیم زیرا کاملاً قابل رقابت با نمونه های مشابه خارجی است.

پرینتر سه بعدی تجهیزات پزشکی

پژوهشگران یکی از شرکت های دانش بنیان زیر مجموعه صندوق تجهیزات پزشکی نیز موفق به طراحی و ساخت پرینت سه بعدی تجهیزات پزشکی کرده اند.

سعید وفایی، مدیر اجرایی این طرح در این خصوص گفت: معمولاً ساخت سریع تجهیزات پزشکی یکی از دغدغه های تولیدکنندگان است زیرا دستگاه لازم را ندارند. اگر هم دستگاه داشته باشند نیاز به اپراتور، تحقیق و توسعه و طراحی دارند. ما قصد داریم واحد تحقیق و توسعه را به عنوان یک واحد بیرون بیاوریم و تبدیل به شرکتی کنیم که بتواند خودش کار تحقیق و توسعه را انجام دهد.

وی افزود: هر شرکتی می تواند برای تولید محصولاتش واحد تحقیق و توسعه داشته باشد اما قطعاً این کار زمان بر و هزینه بر است. آن ها می توانند به جای اینکه 40 درصد بودجه شرکت شان را صرف تحقیق و توسعه کنند، این کار را برون سپاری کنند. تولید، طراحی و… را به ما بسپارند. این شرکت ها به جای اینکه 400 میلیون تومان خرج کنند تا قالب تزریق پلاستیکی شان را بسازند و در نهایت به مشکل بربخورند، می توانند از ابتدا 200 – 300 هزار تومان خرج کنند و محصول شان را در کوتاه ترین زمان و با قیمت کمتر نهایی کنند.

وی خاطرنشان کرد: این شرکت در زمینه دندانپزشکی، روان درمانی، اختلالات اتیسم، ارتوپدی، ساخت دستگاه های پزشکی ورود پیدا کرده است و نمونه سازی قطعات دستگاه های پزشکی برعهده شرکت ما قرار دارد.

تحریم ها تامین مواد اولیه را سخت کرده است

وفایی یادآورشد: اکنون یکی از دغدغه های اصلی ما تامین مواد اولیه است. مواد اولیه موجود در ایران عمدتاً وارداتی هستند و تهیه آن ها به علت اعمال تحریم ها سخت و دشوار است. برای تامین برخی از مواد که تنها نیاز به صرف 40 دلار است، باید 70 هزار دلار پرداخت کنیم.

وی بیان کرد: اگر دستگاهی در ایران ساخته نمی شود و نمی توانیم از دستگاه خارجی استفاده کنیم، باید نمونه هایی دستگاه های مشابه را بسازیم که دقت بالا داشته باشند. گاهی واردات برخی از دستگاه های موردنیاز به صادرات و رشد یک محصول کمک می کند. قطعاً اگر ما مشکلاتی برای واردات نداشته باشیم، قادر خواهیم بود محصولاتی بخریم که منجر به رشد صادراتمان شود. اکنون محصولات این مجموعه به عراق و استرالیا صادرشده است اما اگر بخواهیم دستگاه های بروزتری استفاده کنیم_که قاعدتاً در ایران نیست یا اکنون در مرحله دانش بنیانی است و نمی توان به آن دستگاه اعتماد کرد_ باید یک سری محدودیت ها برطرف شود و ما بتوانیم مواد اولیه را تامین کنیم.

تولید محصولات ایمپلنتی فک و صورت

مینا شفیعی مدیر تحقیق و توسعه یک شرکت دانش بنیان مستقر در شهرک های صنعتی استان فارس بابیان اینکه این شرکت در حوزه های مختلف فک و صورت، ساخت انواع ایمپلنت ها، کاشتنی ها در بدن، ستون فقرات و طب ورزشی و … فعالیت می کند، گفت: در این مسیر با چالش هایی مواجه هستیم.

شفیعی بابیان اینکه هر محصولی که در این شرکت تولید می شود نمونه مشابه داخلی ندارد، گفت: اکنون در سایت اداره کل تجهیزات 40 پروانه فعال داریم که هرکدام شامل مدل های مختلفی هستند؛ به تفکیک مدل، بیش از 1100 قلم IRC در سامانه اداره تجهیزات از این شرکت ثبت شده و از تنوع کالایی حدود 40 پروانه فعال داریم.

شفیعی ادامه داد: این محصولات به صورت میلیون دلاری به کشور وارد می شوند که ما در این شرکت موفق به بومی سازی این محصولات شدیم.

مشکل اخذ مجوز از وزارت بهداشت

مدیر این شرکت دانش بنیان با اشاره به مشکلات این شرکت گفت: موضوع دریافت مجوز یکی از چالش های اساسی در ایران است. توانستیم طی 2 سال محصولی را به نتیجه برسانیم اما دو سال است روند اخذ مجوز آن متوقف شده است. این موضوع مجوز، یک چالش بسیار بزرگ نه تنها برای این شرکت، بلکه برای همه تولیدکنندگان است. اداره کل تجهیزات پزشکی اعلام کرده که این محصول جدید است و شما برای نخستین بار است که در ایران آن را تولید می کنید و پروسه ها و دستورالعمل های مجوز دهی آن زمان بر خواهد بود! همین امر باعث شده است که ما 2 است که در تعریف یک شاخه کالای مانده ایم.

وی گفت: محصولات بایومتریال و محصولاتی که با منشا حیوانی هستند سالانه چند میلیون دلار برای واردات آن هزینه می شود، اما وقتی یک ایرانی موفق به تولید آن می شود، مورد حمایت قرار نمی گیرد.

مدیر این شرکت دانش بنیان خاطرنشان کرد: آمار وزارت بهداشت در 2 سال پیش، 3.5 میلیارد دلار حجم بازار تجهیزات پزشکی ایران است که همان موقع اعلام کردند که 1.2 میلیارد دلار شامل تولید داخل است و مابقی همه وارداتی است. ما نیز شاید به 5 درصد از این بازار پاسخ دهی داشتیم. در قسمت بازسازی فک و صورت، یکسری پلاک ها تولید کردیم که دریافت مجوز آن ها نیز 2 سال به درازا کشید.

خرید دانشگاه علوم پزشکی از شرکت بدون اخذ مجوز

شفیعی گفت: کار به جایی رسید که دانشگاه علوم پزشکی به ما نامه نگاری کرد که به خاطر صف طولانی بیماران، حتی اگر موفق به دریافت مجوز نشدید ما حاضر به خریداری آن از شما هستیم. ما در این شرکت دانش بنیان موفق به تولید این محصول راهبردی شدیم که قیمت تمام شده آن یک دهم نمونه خارجی شد.

در پایان…

می توان چنین برداشت کرد هر شرکت دانش بنیانی که برای اولین بار محصولی را بومی سازی کرده است در مسیر تولید با چالش هایی مواجه شود. چالش های جدیدی از جنس داخلی سازی که همواره در داخل کشورهم حل می شود. البته که سالهاست تولید در هر حوزه ای چالش های تکراری همچون تامین مواد اولیه به دلیل تحریم ها، عدم اجرای حمایت های ذکرشده از سوی مسیولان، عدم اعتماد تولیدکننده به دولت و …وجود دارد.

لذا انتظار می رود که مسیولان مربوط به حوزه سلامت همچون وزارت بهداشت، اداره کل تجهیزات پزشکی، سازمان غذا و دارو و … به غیراز معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری گوش به زنگ باشند تا بلافاصله مشکلات دانش بنیان ها را حل وفصل کنند. به این واسطه میتوان  زودتر از زمان موعد  محصولات فناورانه پزشکی را در بازار داخل و خارج دید.